Gửi: Mon Dec 29, 2008 6:31 pm Tiêu đề: Trường tôi -Bài 6 : Hội làng
Hội làng
(tiếp theo Hội Tết )
Bỗng dưng tháng chạp lại có mưa dầm, chẳng lẽ hết một thế kỷ thì trái đất cũng già đi , đổi tính ? Chứ ngày trước thì mọi thứ ở quê nhà như bữa cơm nhà nghèo, chừng ấy món : Ăn Tết xong là vài tháng gió xuân , rồi chuyển nồm sang hạ, dịu mát sau trung thu . Mưa dầm tháng mười như trời đất giận nhau, một tháng chạp chiến tranh lạnh với bão bấc , và rồi lập đông cho hoa ủ mầm đón Tết…
Hội hè tỉnh lẻ cũng vậy…
Sau Tết , chiên mấy cái bánh tét , thanh toán hết nồi thịt ngâm mắm …là xong . Chừng mồng bảy hạ nêu , hết trò chơi “xóc đĩa , “tài xỉu “ của người lớn . Trẻ con thì lách cách “bầu cua cá cọp “ đến rằm tháng giêng.
Rằm tháng giêng “ Nguyên tiêu”.
Theo âm lịch mỗi năm có 12 ngày rằm, nhưng chỉ có ba ngày rằm quan trọng có cúng lớn là rằm thượng nguyên (tháng Giêng), rằm trung nguyên (tháng Bảy), rằm hạ nguyên (tháng Muời). (Chữ “nguyên” có thời kỵ húy , đọc là “ngươn,” ). Nguyên tiêu ngày trước thường có lễ đốt đèn, thả đèn trời hay đốt đuốc ở núi thiêng , sông nghịch…Ngọn đuốc tượng trưng cho sự khởi đầu , cho trí tuệ .( thế nên tiền nhân chọn huy hiệu “ trường ta” là ngọn đuốc , cực hay !).
Rằm nguyên tiêu dân Phan Rang cúng nhỏ thôi , mâm xôi , nồi chè . Xôi thì thường là đậu xanh , đậu ván , không cầu kỳ xôi gấc , xôi ngũ sắc như các tỉnh bắc Trung bộ…. Chè thì đậu xanh , đâu trắng, sau này có loại đậu bi , ngọt bùi , nhanh chín …Cúng “thí” thì chè nếp , thêm tí gừng ( ngoài Bắc gọi là chè “bà cốt” hay “bà cố” gì đó) . Nói cái này các bác gái đừng mắng : Các chị đệ nhị , đệ nhất “trường ta “ thì biểu diễn món chè trôi nước, bột nếp nhân đậu xanh … Ý khoe …“ Thân em vừa trắng lại vừa tròn , bảy nổi ba chìm với nước non “ . Bảy nổi là trên bảy điểm , nếu thi tú tài “công dung ngôn hạnh” là hạng “bình thứ “ trở lên !
Nhưng thiệt phí công, trai tỉnh lẻ vốn khờ ; mấy bác trai nhà ta hồi đó chỉ thấy “chè” là ngon xơi , chả hiểu zì hết. Có chàng …chơi luôn ba tô, hỏng ! Bà mẹ tiểu thơ than thầm : Cái ngữ ấy là :”Vai u thịt bắp mồ hôi dầu , lông nách một nạm , trà tàu một hơi …”
Rằm Nguyên Tiêu còn là Rằm của thơ… . Ngày trước thơ chữ Hán, chữ nôm.. nên chỉ có học trò, thầy tú thầy nho làm thơ, còn bây giờ chữ quốc ngữ la tinh, dễ gieo vần , các câu lạc bộ thơ “nẩy” lên nhiều , ngày Nguyên tiêu cũng có lễ hội “bình thơ”. Có nhiều bài thơ xướng lên nghe đầy chất “hiện thực”. Ví dụ như
-“Nếu kẻ thù không đem quân tiếp viện – thì quân ta đã diệt hết quân thù…Nhưng thắng bại là lẽ thường chinh chiến – Trận …năm rồi danh tiếng để nghìn thu ! “
Vừa hết giêng, hai là đến mồng tám tháng tư , ngày Phật Đản . Sau này lễ Phật Đản chuyển vào rằm tháng tư. Thời bé thơ tôi là nhóc vô đạo. Lên chùa Tỉnh hội vào mùa này chỉ hai việc: Một là coi văn nghệ phật tử , nhìn bánh xe luân hồi gắn đèn đỏ vàng chớp chớp mà chả hiểu gì ; hai là ăn cơm chay cúng thí vào chính ngọ . Tôi nói thật lòng, tha phương cầu thực , ăn nhậu đủ điều …nhưng đến giờ chưa có bữa cơm nào lạ bằng cơm chay cúng thí ngày Phật Đản. Cái vị ngọt mát của từng ngọn rau, chan chát đọt chuối hương, bát canh lại thơm thơm mùi sữa mẹ . ..
Mẹ mắng : - cơm cúng thí để dành cho người khó …Nhưng mẹ cứ mắng , con cứ thích ăn cơm chùa , năm nào cũng vậy .Cho đến khi đủ lớn, bị cô bạn gái tóc óng nâu đồng bắt gặp , tôi mắc cở …không thọ trai nữa !
Có phải là theo duyên đời thì phải xa duyên đạo ?
Ngày thiên chúa giáng sinh tôi lại vào nhà thờ , thuở bé đi nhà thờ Tấn Tài , trọng trọng một tí thì có nhà thờ mới ở trước Tòa Hành Chánh … lại vào vòng tay xếp hàng , và được hưởng bánh thánh. Có cô bé đi đạo dọa : - Chưa rửa tội bao giờ mà nhận bánh thánh là thành quỷ - Thiệt tình , tôi là quỷ con , nên lớn lên thành quỷ lớn, cái đó đương nhiên , đâu phải vì chưa rửa tội …
Lên chùa thì có cô bé tóc nâu đồng , đến nhà thờ thì ngẩn ngơ cô nàng tóc “demi garcon”…, dẫu có duyên tu , tôi cũng mong làm quỷ … Như con gà trống choai , ngày nào cậu bé con ; là tôi cũng ư ử :
"Này cô em Bắc Kỳ nho nhỏ
Này cô em tóc demi garcon
Chiều hôm nay xuống đường đón gió
Cô có tình cờ nhìn thấy anh không?"
Căn phần là quỷ , nhưng có lẽ nhờ cơm chay với bánh thánh tuổi thơ , cả đời tôi không làm điều gì ác. Nếu có, chỉ là say rượu nói nhăng, thấy… đẹp thì ngắm…
Quỷ nhỏ còn theo quỷ cùng lớp lang thang đêm rằm tháng bảy. Rằm tháng bảy là ngày xóa tội vong nhân, hồn oan chin suối đều được về dương trần . Hồn nào còn người thân thì về nhà hưởng hương hoa . Hồn cô quạnh thì hưởng lộc chùa , lộc làng hoặc được bà con cúng thí . Ngoài Bắc cúng cháo trắng , đựng trong cái lá đa cuốn như loa kèn , gọi là “ cháo lú lá đa “. Trong nam thì cúng xôi nếp , bánh cúng , bánh cấp …thêm lọn mía , củ khoai…Bọn tôi lang thang để giật nia , chia bánh . Có lúc gia chủ cúng trước sân xong , vừa quay vào nhà là mất ngay con vịt quay …Nhưng mà hay , nhiều bà cụ thấy mất …vịt ; mừng ! coi như “cô hồn” đã hưởng . Ôi cái ý nghĩa cao cả của Việt Nam : tiếng cười đám quỷ nhỏ chia vịt là niềm hạnh phúc của cụ bà …
Lễ hội Phan Rang còn nhiều lắm , Hội chùa Ông , Chùa Bà , Hội chùa Thánh … Có cả cúng đình ở mỗi làng…Tuổi thơ mãi nhìn chiếc áo thụng xanh của các cụ , nghe xướng lễ, tiếng vọng ê a .
- Hương quan, hương chức, tựu vị …
- Chánh bái, phó bái, bồi bái tựu vị…
-Nhạc sanh tựu vị a a..- Cụ soát lễ vật a a….
- Nhạc sanh khởi nhạc
- Phần hương – tiến tửu …
Tạ thiên, tạ địa, tạ quân vương, tiền hiền , hậu hiền…
Những lời xướng : …bái !…hương ! đĩnh đạc theo tiếng chiêng thanh khiết , nhịp trống oai linh.
Rồi còn cúng họ , cúng hội đồng hương nữa …Những họ , những làng từ trong Nam ra , thời Nam kì tị địa ; từ Bắc vào thuở Nguyễn Trịnh phân tranh , thấy đất lành-chim đậu …Mỗi năm đều cúng hội . Cánh ngoài Bắc thường cúng bê thui , cánh Nam kỳ cúng tam sinh , ngũ quả…
( "Đất lành chim đậu" , sau này có kẻ xấu mồm , thêm : " Đất không lành chim nhậu (rồi) chim dông...)
Những hội hè đình đám sao như bớt dần, bởi chẳng còn ai nhớ được bài văn tế … Mâm ngũ quả ngày nay thì “cầu ,dừa ,đủ ( đu đủ) xài” , có lúc thêm dưa , để “dư xài” . Có vị còn tham khiếp , bày lên bàn thờ mâm xoài , cái “ ru líp “, với cái “poóc ba ga” xe đạp ; ý mong “xài líp ba ga “. Chắc nói cho vui , chớ ai làm vậy …
Rằm hạ nguyên , tháng mười , có câu nói : “ Rằm tháng bảy: kẻ quảy người đơm , rằm tháng mười : người người đều cúng …” Thật ra câu này là :” Rằm tháng bảy kẻ quảy người đơm; rằm tháng mười: kẻ cười người khóc ."
Vì đã vào dịp tổng kết cuối năm . lỗ lã thấy rõ rồi , nên kẻ cười người khóc là vậy . Năm nay kinh tế suy thoái , chắc khóc cũng nhiều…
Như tôi đây , bỗng dưng cuối năm mưa dầm , vườn cúc nát hết rồi , mấy cây mai chả biết rồi sao ?! Đưa em tìm động hoa vàng mà khó vậy !
Thôi , dài rồi ! thời gian bằng hữu ít ;kỳ sau viết tiếp “ ngày vui tuổi nhỏ “
Gửi: Wed Dec 31, 2008 5:00 pm Tiêu đề: Hội Làng có 2 cô bé ...
Dzị là tía của Thủy Tiên bị đụng với nàng-tóc-óng-nâu-đồng đến những 2 lần ( nếu như người tóc óng nâu có luôn đôi mắt ... hình viên đạn ) : lần nàng thách thức " Ông có giỏi thì ...tán tui đi. Tán cho tui ngã. Tui cho ông ... 300 ngày, chớ đừng nói chi ... 30 ngày ông ... nổ ... máy Suzuki! " với lần này "viên đạn" bắn trúng chén cơm ... chay! Hi hi! Đau khổ một đời ai có thấu! Một lần ngã bịch ngay cửa lớp đến nổi cô giáo phải gọi xích lô chở ... xác về nhà. Lại thêm một lần bỏ ... của ( chén cơm chùa ) chạy lấy người và bái bai duyên đạo.
Mà sao nghe nói tía Thủy Tiên cũng được ngày hạnh phúc, được ơn mưa móc nữ hoàng ban : Được chọn sợi tóc nào óng ả nâu đồng nhất làm sợi dây thòng lọng êm ả quay tít mù khơi chú dế cồ pha bắt tại Đồng Tấn Lộc. Quay càng hăng, chú dế nâu đồng càng tê mê té ngửa... mê man say đắm ... một chuyện tình cổ tích. Ở đoạn này, thật tội nghiệp cho chú dế cồ pha.
Còn cô em bắc kỳ nho nhỏ có mái tóc demi garcon, có lẽ là nhà ở phương ... tây. Chiều chiều có nhiều ông nhỏ tụ tập nơi công viên Dinh Tỉnh nghịch ngợm chơi đùa mà mắt cứ dõi nhìn về phương trời tây ấy. Thấy gì ? thấy gì ? Có thấy chi đâu. Chỉ là mơ màng chuyện Hoàng Thượng kêu Công Chúa đạp xe mua báo. Mà ví dù hôm nào gọi là trúng số, có công chúa đạp ngang, cũng có nhận được gì đâu ngoài cái nguýt thật dài như xe lửa kéo rờ-mọt, khuất tới bờ tường Trường Nam còn thấy. Ơi cái nguýt dài lê thê dài đến cả cuộc đời....
Nên chi, đặt tên bài : Chiều cuối năm nhớ bạn.
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn