4 trường hợp lâm sàng sau đây minh họa các dấu hiệu sớm có thể xảy ra của ung thư tụy tạng.
Bệnh án 1: Các triệu chứng giống như bệnh tiểu đường
Ông Lee (58 tuổi), từng được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và đang được điều trị.
Mặc dù không có yếu tố tiền sử gia đình và duy trì lối sống lành mạnh, ông đột ngột phát triển các triệu chứng của bệnh tiểu đường, chẳng hạn như khát nước quá nhiều, đi tiểu thường xuyên và giảm cân đáng kể.
Sau đó, ông đến gặp tôi (tác giả gốc của bài viết) để điều trị đau lưng dưới, mong muốn giảm đau thông qua châm cứu Đông y.
Tuy nhiên, trong quá trình điều trị, tôi nhận thấy ông bị vàng da rất nhẹ, vì vậy tôi khuyên ông nên đến gặp bác sĩ nội khoa.
Sau khi kiểm soát, bác sĩ kết luận ông Lee không bị tiểu đường hoặc thoát vị đĩa đệm thắt lưng, mà là ung thư tụy tạng giai đoạn đầu. Khối u tụy tạng của ông nằm gần túi mật, gây ra tình trạng vàng da.
Một bài đánh giá năm 2015 được công bố trên tạp chí BMJ đã tìm thấy mối quan hệ tuyến tính mạnh mẽ giữa nồng độ lượng đường trong máu lúc đói và tỷ lệ mắc ung thư tụy tạng trong phạm vi tiền tiểu đường và tiểu đường.
Theo đó, cứ tăng 0,56 milimol/lít lượng lượng đường trong máu lúc đói thì tỷ lệ mắc ung thư tụy tạng tăng 14%.
Trường hợp này nhấn mạnh sự cần thiết phải cảnh giác nếu một người ở tuổi trung niên đột ngột phát triển các triệu chứng của bệnh tiểu đường mà không có bất kỳ dấu hiệu điển hình nào.
Bệnh án 2: Mệt mỏi và trầm cảm
Bà Wong (45 tuổi), tính tình vui vẻ, gia đình hòa thuận và không có vấn đề gì về sức khỏe.
Tuy nhiên, bà bắt đầu cảm thấy mệt mỏi và suy sụp về mặt cảm xúc, thiếu năng lượng cho bất kỳ hoạt động nào. Đôi khi, bà cảm thấy rất buồn, thậm chí còn rơi nước mắt.
Nghi ngờ mình có thể đang gặp phải các triệu chứng của bệnh trầm cảm, bà đã đến gặp bác sĩ tâm thần.
Sau khi kiểm soát, bác sĩ xác nhận rằng bà có tất cả các dấu hiệu điển hình của bệnh trầm cảm - giảm cảm giác thèm ăn, giảm cân, mệt mỏi, khó tập trung, mất hứng thú với các hoạt động và mất ngủ.
Bà được kê đơn thuốc chống trầm cảm, nhưng không có cải thiện. Bà cũng thử liệu pháp tâm lý, nhưng bác sĩ tâm thần không thể xác định được nguyên nhân tâm lý điển hình nào.
Một số triệu chứng của bà Wong khiến chúng tôi lo ngại. Bà thường xuyên bị đau bụng, mặc dù không dữ dội nhưng lan sang các vùng xung quanh. Ngoài ra, bà còn bị trào ngược acid dạ dày nghiêm trọng và đầy bụng.
Trong những trường hợp như vậy, điều quan trọng là phải xem xét trường hợp các yếu tố khác gây ra trầm cảm, một trong số đó có thể là khối u.
Sự xuất hiện của khối u có thể dẫn đến sản xuất các cytokine gây viêm. Điều này có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi vật chất của các chất dẫn truyền thần kinh trong óc, bao gồm serotonin và adrenaline, cả hai đều đóng vai trò điều chỉnh tâm trạng.
Hơn nữa, khối u có thể khởi động các tế bào thần kinh viêm nhất định, dẫn đến phản ứng căng thẳng tăng nhanh ảnh hưởng đến óc và tuyến thượng thận, do đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm.
Sau một loạt các thử thí nghiệm, bà Wong được chẩn đoán mắc ung thư tụy tạng. May mắn thay, bệnh được phát giác tương đối sớm và bà đã trải qua một ca giải phẫu cắt bỏ một phần tụy tạng thành công.
Một nghiên cứu năm 2019 được công bố trên tạp chí Molecular Psychiatry cho thấy trầm cảm và lo âu được chẩn đoán lâm sàng có liên quan đến tỷ lệ mắc ung thư cao hơn, tỷ lệ sống sót sau ung thư thấp hơn và tỷ lệ tử vong do ung thư cao hơn.
Một nghiên cứu khác cho thấy bệnh nhân ung thư tụy tạng có nhiều nguy cơ mắc đồng thời bệnh trầm cảm và lo âu, và dường như có mối liên hệ sinh học. Ở một số bệnh nhân, trầm cảm có thể là dấu hiệu tiền triệu của ung thư tụy tạng.
Bệnh án 3: Tiêu chảy và táo bón
Ông Wang (60 tuổi), trước đó vẫn luôn khỏe mạnh. Tuy nhiên, ông đột ngột bị tiêu chảy mạn tính, đôi khi kèm theo táo bón.
Cả tiêu chảy và táo bón đều có thể là dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích, một tình trạng thường đi kèm với các cơn thay đổi tâm trạng và căng thẳng tâm lý. Tuy nhiên, ông Vương không báo cáo bất kỳ vấn đề về cảm xúc nào.
Do đó, chúng tôi khuyên ông nên kiểm soát thêm để điều tra bất kỳ vấn đề tiềm ẩn nào khác. Trong quá trình nội soi đại tràng, các bác sĩ phát giác ra một khối tắc nghẽn cục bộ trong ruột của ông, mà khối u này có nguồn gốc từ tụy tạng.
Với việc phát giác sớm, can thiệp giải phẫu kịp thời kèm theo các phương pháp điều trị bổ sung, tình trạng của ông Wang được kỳ vọng sẽ mang lại tiên lượng tốt.
Các vấn đề về đường tiêu hóa mạn tính cần được lưu ý nghiêm chỉnh nếu chúng kéo dài mà không cải thiện.
Đặc biệt cần quan sát xem phân có đen hay không, vì điều này có thể cho thấy chảy máu hoặc thiếu máu tiềm ẩn, cần theo dõi chặt chẽ nguy cơ có khối u.
Bệnh án 4: Cách ăn uống không lành mạnh
Ông Zhang bị béo phì do thói quen ăn uống không lành mạnh lâu năm, bao gồm sở thích ăn đồ chiên rán, đồ uống có đường, thịt và đồ ngọt, cùng với việc lười vận động trong thời gian dài.
Nhận thức được những rủi ro về sức khỏe liên quan đến béo phì, ông quyết định cải thiện cách ăn uống. Sau đó, ông bị sụt cân nhanh chóng, đến mức hơi gầy. Ông cũng chán ăn, mệt mỏi rõ rệt, tâm trạng kém và thiếu năng lượng.
Ông Zhang đến bệnh viện để kiểm soát sức khỏe, nhưng không tìm thấy lý do điển hình nào cho các triệu chứng của mình.
Sau khi bị đau bụng quặn thắt đột ngột, ông đến phòng cấp cứu, nơi chụp CT scan cho thấy một khối u ở tụy tạng, sau đó được chẩn đoán là ung thư tụy tạng.
Một nghiên cứu cho thấy béo phì có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư tụy tạng thông qua các cơ chế khác nhau, bao gồm viêm, kháng insulin và những thay đổi trong hệ vi sinh vật ruột.
Những thói quen không lành mạnh lâu năm có thể làm tăng nguy cơ phát triển khối u. Việc sớm nhận ra sự cần thiết của việc thay đổi lối sống là điều cần thiết. Tất nhiên, các yếu tố di truyền khác cũng cần được xem xét.