TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Dị ứng phấn thông Ngày xuân phơi phới, cây xanh nõn nà, gió mơn man tóc như gọi réo chân người bước đi. Đi đâu cũng được miễn là ra khỏi nhà. Vì sắc màu xuân lộng lẫy lắm. Nhất là ở nơi này, ngoài những tấm thảm hoa dại là những rừng thông bạt ngàn, những con đường sồi ngập bóng mát, những lối mòn dốc đèo với tùng, liễu lay bay. Nhìn những cánh rừng thông, tùng ngát xanh lại nhớ những dòng chữ trong Phấn Thông Vàng (Xuân Diệu): “Và ly kỳ thay! Phấn vàng ở đâu nhẹ tuôn bay xuống, quả là một trận mưa phấn vàng, vì tiếng thông reo đã giống sẵn tiếng mưa... Không gian đã thành một điệu vàng mênh mông; nắng vàng nhuộm vàng những cây, và phấn thông vàng lẫn vàng trong nắng... Phấn thông vàng không đi có chỗ có nơi, mà khởi hành một cuộc viễn du vô hạn. Gió chở đi qua trời rộng, nhị của thông đầu rừng lại đến gặp thông cuối rừng, và tất cả nhị của thông rừng này đi đến một rừng thông nào khác.” Ðó là những phấn thông vàng trên Ðà Lạt, Kontum hay Thiên An (Huế). Những cơn mưa vàng phấn thông sao mà đẹp, sao mà mang nặng một chữ tình. Ở đây, mùa này cũng có phấn thông vàng ngập đầy trong gió xuân. Chúng cũng hối hả bay như cơn mưa vàng muôn phương, đi xuống phố, đi vào từng khoảng sân vườn, và đi vào cánh mũi nhỏ. Ðâu đó có tiếng hắt xì, nhảy mũi. Nhẹ thì che tay làm một hai cái như chừng có ai nhắc. Thế rồi những cái hắt xì cứ liên tục. Người Việt thì thốt lên “Lạy mụ! ”. Người Mỹ thì an ủi nói Bless you!. Nặng thì ho khan, nhảy mũi liên tục, dụi mắt không ngơi, nước mắt tuôn tràn... rồi sốt, rồi viêm họng, rồi mệt lã người... Mùa xuân trở thành khắc nghiệt với những người bị dị ứng. Cedar ra nhị đực Người Mỹ gọi dị ứng cỏ, phấn hoa này là cedar fever, hay fever. Những cây thông, tùng, sồi bạt ngàn ở Texas đến mùa xuân là ra nhụy phấn. Phấn cây sồi phủ đầy lối cỏ ven đường, bám vào xe, vào tóc những đám bụi vàng nâu. Nhưng gây dị ứng nhất là phấn cây cedar. Thực sự thì nó là cây ashe juniper (thông), người Mỹ còn gọi nó là post cedar (vì dùng làm hàng rào), mountain cedar (mọc trên đồi núi khô cằn), blueberry juniper (vì có trái như trái dâu xanh). Cedar là một loại thông chịu hạn và thích hợp vùng đá vôi khô cằn, xanh quanh năm, cao đến 10m, nhiều cành nhánh, vỏ cây xù xì, thân vặn vẹo (nên ở Việt Nam thích dùng làm bonsai). Chim muông thích làm tổ ở rừng thông cedar vì chim lấy vỏ cây bong ra làm tổ, ăn trái thông nhỏ xíu như dâu blueberry. Cây mọc san sát thành rừng làm bóng mát cho muông thú, rễ mọc sâu và giữ đất không xói mòn, lá kim nhọn có mùi thơm nhựa thông, và gỗ của nó thì không bao giờ bị uốn cong, phù hợp cho xây dựng nhà cửa... Năm xưa người dân Texas dùng cây cedar phổ biến này làm cột dây thép, làm đường rầy hỏa xa, làm cột hàng rào. Hàng năm vào cuối tháng 12 là cây cedar đực ra nhụy, từng chùm hạt nhỏ màu nâu hình nón phủ đầy cành, đợi khi cơn gió xuân đi qua là cây như rùng mình, vặn thân để tung bay lên cao trận mưa nhụy phấn. Nhìn từ xa vào rừng cây mùa ra nhụy cứ như cây bốc lửa khói mù trời, mang hào khí của đấng nam nhi, vương vãi nhụy tình. Và đám mây nhụy bụi màu cam ấy cứ theo gió mà tha hồ đi muôn phương. Âm thầm đi vào từng lồng ngực và làm nên cedar fever. Người dân ở Texas có khi quen với mùa dị ứng này, nhưng có người ở vài chục năm mới bị, người ta bảo rằng hệ miễn nhiễm “tự dưng” rối loạn, hay lớn tuổi hệ miễn dịch nó yếu đi, năm trước phơi phới với cỏ hoa năm nay cứ gặp hoa là hắt xì... Hàng rào bằng cedar Lùi về những năm tháng lập quốc ở thế kỷ 17, các thành phố kỹ nghệ ở miền Ðông trở nên chật chội và ô nhiễm khói bụi công nghiệp. Bệnh lao một thời hoành hành gây kinh hoàng cho người Mỹ. Những cái chết dần mòn, xanh xao gầy yếu làm người ta gọi bệnh lao là Consumption (tiêu hao, kiệt quệ) các bác sĩ đều có lời khuyên bệnh nhân nên đi về miền Tây sinh sống. Ðất trời bao la khoáng đãng. Nắng ấm tràn trề, không khí trong lành... Và vì thế mà bệnh lao đã là nguồn cội cho những cuộc di dân, cho những hành trình về Viễn Tây. Những nhân vật nổi tiếng như cựu Ðệ nhất phu nhân Eleanor Roosevelt, nhà thơ Edgar Allan Poe, Cô nàng Vivien Leigh trong Cuốn Theo Chiều Gió... đều bị lao. Họ đều được lời khuyên đi về miền Tây để đổi gió và chữa bệnh, trong đó có tay súng Doc Holliday bạt mạng để làm nên một huyền thoại cao-bồi. Bệnh lao đã góp phần vào việc hình thành nên 2 thành phố lớn sầm uất hôm nay là Denver, CO và Los Angeles, CA. Người bệnh lao ở miền Ðông đã theo gió núi tuyết băng và sóng biển trong lành mà đi về các thành phố này, từ đó làm nên một cộng đồng lớn mạnh. Thế nhưng di dân đến Texas thì lại chịu đựng căn bệnh dị ứng trong mùa xuân với phấn hoa. Từ ngàn năm trước miền đất Texas rất nhiều cỏ, sau đó các loài bò, cừu, dê theo bước chân chinh phạt của người Tây Ban Nha đã đến Texas, chúng gặm cỏ; cây tùng, thông cedar không có đối thủ giành đất, lại chịu hạn mà lớn thành rừng. Rừng thông cedar bạt ngàn dọc đồi núi sông suối cũng như dân số Texas. Người di dân đến và chọn nơi nắng ấm, đất rộng người thưa làm quê hương. Hẳn nhiên một số người yêu mùa xuân Texas ngàn hoa dại mà chỉ dám đứng xa xa che khẩu trang ngắm nhìn. Rừng núi cedar Năm 1887 Tờ báo Gazette ở Fort Worth quảng cáo cho ngành hỏa xa từ Fort Worth đến Denver rằng: Hãy lên tàu hỏa, 36 giờ sau sẽ đến vùng tuyết trắng trong lành, không bao giờ bị dị ứng hoa cỏ. Tất nhiên quảng cáo cho liều thuốc du lịch trị dị ứng ấy không nói đến giá vé tàu lửa. Tờ The Wise County Messenger ở Tây Bắc Dallas năm 1885 quảng cáo dầu xức mũi Ely’s Cream Balm (như dầu Cù-là), với 1 lọ 50 xu sẽ trị dị ứng, cảm lạnh và bán đắt như tôm tươi vào mùa xuân. Ở Waco, bác sĩ Willis “chuyên gia” về dị ứng đã chỉ mở phòng mạch trong 6 tháng xuân hè, phương thức trị bệnh chỉ là một máy xông hơi có tẩm bạc hà... Các khách sạn ở Galveston lại có dịp quảng cáo du khách tránh mùa xuân đầy dị ứng phấn hoa để về vùng gió biển. Chim làm tổ trên cây Cedar Người ta từng đặt vấn đề chặt đốn các rừng cedar này. Thế nhưng hơn 24 triệu mẫu rừng cedar ở Texas đã giúp hệ sinh thái và môi trường nhiều hơn là những thiệt hại do dị ứng gây ra. Bạn có nhớ dân Texas hay nói: “If you don’t like the weather, wait five minutes! ” (Nếu bạn không thích thời tiết ở đây, hãy đợi 5 phút!) Texas rộng bao la lắm. Nằm ở Nam trung tâm nước Mỹ, Texas như cô gái đẹp đỏng đảnh, giận đó thương đó, thay đổi thời tiết nhanh như thay đổi tình nhân, sáng nắng chiều mưa, trưa nóng khuya lạnh. Thỉnh thoảng có hắt xì nhảy mũi nước, chích mũi thuốc, uống vài viên Benadryl, Zyrtec rồi mùa xuân lại đẹp trở lại. Mùa xuân cũng qua nhanh thôi! Người không bị dị ứng hẳn nhiên yêu thích rừng thông, những đêm lửa trại mùa xuân dưới trời nhiều sao, tiếng củi thông cháy tí tách, hương củi thơm mùi thông nồng nàn, thú vị lắm. Như những dòng chữ trong Phấn Thông Vàng xa xưa: “Nhị vàng mênh mông tràn đầy, dư dật cùng nhau viễn hành, rắc vàng khắp nơi. Phấn thông vàng đi đến sự vu vơ. Có lẽ ở đằng chân trời, một rừng thông chưa chín hoa, đang đứng chờ nhị của rừng thông này đến. Cũng có lẽ bên kia trời, chỉ có sự vô định của một làn mây.” Vậy nếu bạn có hắt xì, hãy cho rằng có ai đang nhắc bạn đó! Ai đó đáng ghét lắm hỉ! Sean Bảo