Phải, vị Tiến sĩ Văn khoa đầu tiên cũng là cuối cùng của VNCH (1955-1975) đó là GS LIÊU KIM SANH (sinh năm 1938; còn đang sinh sống ở quê nhà) – Tiến-sĩ Địa-lý-học, Đại học Văn khoa Saigon, ngày 18-01-1975.
Trước khi viết về vị Tiến sĩ đầu tiên, tôi xin được lược qua: Lý do vì sao như thế?
*******************************
Cách đây không lâu trên trang nhà ở mục này, tôi có trích dẫn bài “25 năm Đại học Văn khoa Việt Nam (1950-1975) ” của GS Phạm Việt Tuyền (1926-2009) đăng trong tạp chí TƯ TƯỞNG số 49 (tháng 2/1975) – cũng là số cuối cùng của tạp chí danh tiếng này với chủ đề “ 25 NĂM VĂN KHOA VIỆT NAM”. Sau đây tôi xin chép lại một đoạn như sau:
(...) “25 năm sau khi trường Đại học Văn khoa Việt Nam đầu tiên thành lập, nhà trường chưa cấp một văn bằng tiến sĩ thực thụ và đầy đủ nào, trong khi ở các đại học ngoại quốc và ở nhiều ngành đại học khác ở Việt Nam, một sinh viên học tập đều có thể đỗ bằng Tiến sĩ Quốc gia sau 8 năm trời học tập kể từ khi mới bước chân vào năm thứ nhất “.
Rất chí lý.
1) - GS Phạm Việt Tuyền, cựu Tổng thư-ký Trung Tâm Văn Bút VNCH, nói rất đúng, là “ nhà trường chưa cấp một văn bằng tiến sĩ thực thụ và đầy đủ nào”.
Vì đầu thập niên 70 của thế kỷ trước Đại học Văn khoa Saigon đã có tiến hành thủ tục trình luận án Tiến sĩ. Lúc đó đã có nhiều vị có bằng Cao học Văn khoa – cũng như đã có nhiều tác phẩm nghiên cứu được xuất bản - đang giảng dạy tại các Đại học Văn khoa Saigon, Huế và Cần Thơ đã được chấp thuận cho soạn luận án Tiên sĩ như các giáo sư: TT Thích Mãn Giác, Nguyễn Văn Sâm, Lưu Khôn, Nguyễn Q. Thắng (Việt văn), Huỳnh Minh Đức, Nguyễn Khuê, Nguyễn Hữu Lương (Việt Hán), Trần Nhật Tân (Tâm lý học) v. v.. Tuy nhiên, biến cố 30/4/1975 đến! thế là lúc đó rất nhiều vị đã xong Tiến sĩ Phần I rồi, chỉ đợi ngày đệ trình trước hội đồng giám khảo thôi. Đa số quí Thầy tuổi đời sinh năm 1938 đến 1940.
2) - GS Phạm Việt Tuyền tiếp: ” trong khi ở các đại học ngoại quốc và ở nhiều ngành đại học khác ở Việt Nam, một sinh viên học tập đều có thể đỗ bằng Tiến sĩ Quốc gia sau 8 năm trời học tập kể từ khi mới bước chân vào năm thứ nhất “.
Trong ba đại học VNCH (1955-1975) Luật khoa, Khoa học và Văn khoa, có đến hai đại học là Luật khoa và Khoa học đã cấp văn bằng Tiến sĩ từ rất sớm, như: Nguyễn Sĩ Hải (năm 1961, ĐH Luật khoa), Cô Nguyễn Ngọc Sương (14-9-1965, ĐH Khoa học), Nguyễn Văn Hoàng (15-9-1965, ĐH Khoa học) và Hà Ngọc Bích, Tiến sĩ đệ tam cấp – Doctorat du 3ème Cycle – (14-02-1966, ĐH Khoa học). Hai đại học này tính tới đầu tháng 5/1975 đã cấp cả chục bằng tiến sĩ. Cho nên GS Phạm Việt Tuyền phải gióng tiếng nói lên. Tiếc thay, hình như TRỜI đã định rồi chăng: BÃO TỐ 30/4- 1/5/1975 đổ đến làm cho ngôi trường truyền thống Việt Nam - duy trì VĂN HÓA & HỌC THUẬT của con cháu Lạc Hồng không còn nữa...
3) - Cũng có thể phải chăng vì:
3. 1. Đại học Văn khoa Saigon vào thời điểm đó chưa có vị GS chuyên ngành nào đủ điều kiện về học vị hoặc thâm niên để bảo trợ hoặc làm chủ khảo cho công trình Luận án Tiến sĩ, mặc dù cho công trình Cao học thì được, bằng cớ là mãi đến năm 1971, 1972 mới bắt đầu.
3. 2. hoặc là: so với ngành Luật khoa và Khoa học với đối tượng nghiên cứu rõ ràng (thực địa hẳn hòi – To go and work on the field) Quí Thầy quá khó khăn trong việc lựa chọn để cho ra lò một Tân khoa Tiến sĩ.
Có lẽ, chính vì vậy mà Đại học Văn khoa VNCH mới chỉ cho ra lò duy nhất một Tiến-sĩ, không phải văn học mà là Địa-lý-học với đề tài THỦY-HỌC SÔNG CÁI PHAN-RANG. Con sông còn có tên là sông Dinh mà ai ai sinh trưởng ở tỉnh nhà Ninh Thuận đều rất quen thuộc từ thủa thiếu thời mến yêu cho đến bây giờ. Đây cũng là lý do tôi muốn chuyển đến quí bạn bè và hậu duệ những nét đẹp của quê hương tỉnh nhà, mà người có công khảo cứu vốn sinh trưởng ở miền Tây Nam Việt với sông nước bao la hùng vĩ.
(CÒN TIẾP kỳ sau)
Tây Đô, trưa March 12th 2020
CHỮ ÍT TÌNH NHIỀU
भक्तिवेदन्तविद्यारत्न |