TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Huyền thoại Pocahontas Tranh vẽ cảnh Pocahontas cứu John Smith (New England Chromo. Lith. Company, ca. 1870) Chuyện được bắt đầu bằng những dòng nhật ký của thuyền trưởng John Smith, người dẫn đoàn di dân từ Anh quốc năm 1607 đến Tân Thế Giới. Lúc ấy là Tháng 12 năm 1607, John Smith bị bắt giữ trong khi đi tìm kiếm thực phẩm dọc bờ sông Chickahominy bởi những người da đỏ bộ tộc Powhatan “... Hai hòn đá lớn được đặt trước sân, mọi người túm lại đè tôi xuống, những ngọn giáo và búa sẵn sàng bủa xuống đầu tôi, thì lúc ấy Pocahontas người con gái cưng của vị tù trưởng đã dùng thân nàng che chở tôi, tay nàng choàng quanh cổ tôi bảo bọc... ” Ðó là những dòng ngắn ngủi kể lại việc Pocahontas đã cứu thuyền trưởng John Smith, người có công trong việc khai phá và lập nên thuộc địa đầu tiên Virginia ở Mỹ. Năm ấy Pocahontas 12 tuổi và John Smith 28 tuổi. John Smith (tranh của Sidney E. King.) Khi Smith được trả về thì chỉ còn 38 di dân trong số 104 người sống sót. Pocahontas và John Smith trở thành đôi bạn thân thiết. Tù trưởng Powhatan đã giúp những người định cư này trong mùa đông thiếu thốn đầu tiên, với nhiều thực phẩm trong mỗi lần cùng con gái Pocahontas ghé thăm người bạn da trắng này. Trước đó những vụ bạo động và bắn giết của người bản xứ, bệnh dịch tả trong vùng sông nước đã lấy đi nhiều nhân mạng và thuộc địa đầu tiên này tưởng chừng như không tồn tại. Người Anh mới định cư biết được vai trò quan trọng của cô bé con gái vị tù trưởng. Và có một lần, cô bé được cử đi đại diện cho bộ lạc mình để trao đổi lấy người da đỏ bị quân Anh bắt giữ làm tù binh. Cũng theo John Smith thì ông ta đã đồng ý thả tù nhân da đỏ vì mến cô bé. Một bưu thiếp của thế kỷ 18 vẽ John Smith và Pocahontas. (Credit: Kean Collection/Getty Images) Mùa đông năm 1608 và1609, người Anh đã ghé thăm nhiều bộ lạc để trao đổi hàng hóa thực phẩm. Hạn hán mất mùa đã làm khó khăn cho đời sống của người da đỏ, các tù trưởng được lệnh dừng trao đổi buôn bán với người Anh. Không còn cách nào khác để có được thực phẩm, người Anh đe dọa sẽ dùng vũ lực để chiếm lấy. Tù trưởng Powhatan gởi tin cho Smith rằng sẽ trao đổi một thuyền đầy bắp nếu có được súng, gươm, đồng, chuỗi hột và đá mài... Cuộc trao đổi không thành và người da đỏ dự tính cướp tàu Anh và giết Smith. Một lần nữa, Pocahontas đã lén trở lại và báo tin cho Smith biết âm mưu này của cha mình. Sau đó nàng biến mất vào rừng. Tháng 10 năm 1609 nàng dừng ghé thăm khi nghe tin John Smith mất. (Thật sự thì John Smith bị tai nạn ở chân do thuốc súng nổ và phải trở về Anh Quốc chữa trị. Những người thuộc địa tin rằng tin tức về cái chết của Smith sẽ giúp họ dễ dàng hơn trong quan hệ với người bản xứ.) Một tranh vẽ khác cảnh Pocahontas cứu John Smith Hai năm sau Pocahontas đã là cô gái 14 tuổi, ở cái tuổi có thể trở thành phụ nữ. Cô lập gia đình với Kocoum, một trong những tù trưởng cận vệ cho cha cô. Trong vài năm sau tin tức về Pocahontas hầu như bặt tăm cho đến khi người Anh phát hiện ra cô đang sống trong bộ tộc Patawomeck. Người Anh nghĩ rằng bắt cóc được cô gái yêu này sẽ gây áp lực cho người da đỏ, đem lại nhiều lợi thế cho người định cư. Bằng cách mua chuộc một số người da đỏ với ít vật dụng bằng đồng thau và đồ trang sức, Pocahontas bị bắt giữ và đưa về Jamestown. Vị tù trưởng Powhatan được tin và tìm cách chuộc lại con gái với điều kiện nào mà người Anh đưa ra. Ðó là trao trả tù binh Anh cùng những vũ khí và vật dụng bị đánh cắp. Người da đỏ trả lại tù nhân nhưng không trả đủ hết lại số vũ khí. Vì vậy Pocahontas bị giữ lại. Poncahontas được canh giữ dưới tay giáo sĩ Alexander Whitaker, cô được dạy tiếng Anh cũng như văn hóa châu Âu và Công giáo. Những điều hoàn toàn mới lạ. Lễ rửa tội của Pocahontas (tranh John Gadsby Chapman 1860) Bấy giờ là Tháng Năm 1610, Rolfe – một nông dân người Anh 24 tuổi đầy tham vọng, mạo hiểm và sành thuốc lá. Ông thấy được tiềm năng sản xuất của cây thuốc lá trên vùng đất mới. Rolfe đã lén mang các hột giống đến đây, bỏ mặc hình phạt tử tù của chính quyền Tây Ban Nha nghiêm cấm mua bán hột giống cây thuốc lá. Ông đã gieo xuống mảnh đất cát dọc sông James. Lạ kỳ thay các hạt giống thuốc lá ở Tây Ban Nha lại thích hợp với thổ nhưỡng và xanh tốt không ngờ. Chẳng bao lâu từ các sân vườn của những người mới định cư đến các nông trại đã ngập tràn ruộng cây thuốc lá. Vài năm sau đó, hàng chục ngàn tấn thuốc lá được đem về bán ở Anh. Nền kinh tế của người đến định cư ở vùng đất mới đã được cứu sống và thịnh vượng nhờ cây thuốc lá. Và Rolfe đã gặp Pocahontas lúc nàng bị giam giữ. Ông xin cưới Pocahontas vào ngày 5 Tháng Tư 1614. Tranh vẽ Pocahontas trong khoảng thời gian đám cưới của cô và John Rolfe. (Credit: Three Lions/Getty Images) Trước đó một năm Pocahontas đã được cải đạo làm tín đồ Thiên Chúa Giáo và được đặt tên là Rebecca. Về phía bộ tộc Powhatan thì sau khi Pocahontas bị bắt cóc, chồng cô là Kocoum nhận thức rằng ly dị là điều tất yếu. Họ biết tin và cử chú của Pocahontas đến làm đại diện cho hôn lễ cùng quà cưới cho cô dâu là những thửa đất ngàn mẫu dọc sông James. Ðứa con trai Thomas ra đời vào ngày 30 Tháng Giêng năm 1615. Cuộc hôn nhân dị chủng này đã làm mối quan hệ giữa người da đỏ và người định cư trở nên thái hòa thân thiện. Chân dung của Pocahontas tại Anh, 1616 Hai năm sau vợ chồng John Rolfe cùng một tá người da đỏ tháp tùng theo tàu thủy đi Luân Ðôn. Pocahontas lúc này được xưng hô là Công nương Rebecca Rolfe. Thuyền trưởng John Smith lúc này đang ở Anh. Tất nhiên là Smith không bao giờ quên cô bé da đỏ – người bạn thân ngày xưa. Ông viết thư cho nữ hoàng Anh cầu xin sự đối đãi trọng hậu, điều cần thiết cho mối quan hệ với bản địa. Công ty Virginia đã gọi cô là công chúa của vương quốc Powhatan và đó cũng là hình ảnh đẹp trong mắt người Anh. Những người định cư trong thuộc địa này đã quảng cáo cho vùng đất mới, nhằm thu hút sự đầu tư từ mẫu quốc Anh. Cả văn hào Shakespeare cũng nhắc nhở đến. Pocahontas được dẫn đi thăm mọi nơi và tham dự tiệc hoàng gia, ngồi gần vua James I và nữ hoàng Anne. Sau đó gia đình Pocahontas dọn về thành phố Brentford. Thuyền trưởng John Smith gặp cô và cái nhìn trong cô về ông khác hẳn, một người bạn không trung thực... Tháng Ba năm 1617 gia đình cô trở về Virginia, khi tàu xuôi giòng sông Thames thì Pocahontas trở bệnh và được đưa vào thành phố ven sông Gravesend. Cô chết vì căn bịnh không rõ nguyên nhân. Nhiều giả thuyết cho rằng cô bị sưng phổi, có tin cho rằng do bệnh lị. Năm ấy Pocahontas 21 tuổi, được chôn cất ở nhà thờ St. George vào ngày 21 Tháng Ba năm 1617. John Rolfe một mình trở về Virginia, để con trai Thomas ở lại Luân Ðôn. Cuối năm đó tù trưởng Powhatan chết, quan hệ giữa người Anh và da đỏ trở lại tồi tệ, không như những ngày khi Pocahontas còn làm dâu người Anh... Pocahontas trong phim hoạt họa của Walt Disney Câu chuyện về mối quan hệ giữa thuyền trưởng John Smith và Pocahontas ở trên là dựa theo những ghi chép từ John Smith và những hình ảnh được vẽ lại của người Anh. Năm 1995 Walt Disney cho ra mắt cuốn phim Pocahontas hoạt hình với hình ảnh lãng mạn nên thơ của mối tình thuyền trưởng John Smith và công chúa thổ dân Pocahontas. Nàng Pocahontas xinh đẹp trong chiếc váy da ngắn, chiết eo, vai trần, chân dài và mái tóc đen huyền gợi cảm. Cũng như hình ảnh John Smith đẹp trai hào hùng nhân hậu... Những câu chuyện và nhân vật được dựng lên quá xa vời với sự thực. Theo những chứng cớ từ văn hóa dân gian truyền khẩu của bộ tộc Mattaponi thì câu chuyện ấy có đôi phần khác hẳn. 12 tuổi, Pocahontas lúc ấy quá nhỏ để yêu John Smith. Và sau khi lập gia đình với người cùng tộc Kocoum thì Pocahontas bị bắt cóc và bị hãm hiếp, sau đó có thai trong khi bị ép cưới với Rolfe. Chồng cô là Kocoum đã bị giết trong thời gian ấy. Cũng theo người da đỏ thì Pocahontas đã bị đầu độc trên tàu trong chuyến trở về cùng chồng. Lý do là nàng đã gặp John Smith và ấm ức về sự bội phản của ông ta, nàng sẽ tâu lại với cha mình, tù trưởng Powhatan. Ðiều mà người Anh không muốn xảy ra. Pocahontas đã được dùng cho mưu đồ chính trị. Anna Rosemond trong vai Pocahontas, phim câm do Mỹ sản xuất năm 1910 Những câu chuyện truyền khẩu thì bao giờ cũng tam sao thất bổn. Và những bức tranh vẽ, những trang hồi ký của người Anh đi khai phá miền Tân Thế Giới về nàng công chúa của một vương quốc da đỏ cũng chưa hoàn toàn nói lên sự thật lịch sử. Dầu vậy hình ảnh Pocahontas đậm sắc màu nhân hậu và hy sinh cao cả của một nàng công chúa là có thật, với cuộc hôn nhân dị chủng đầu tiên trong lịch sử lập quốc của Mỹ. Những con cháu hậu duệ từ con trai Thomas Rolfe (đứa con duy nhất của Pocahontas) đã bao gồm nhiều thành viên trong những gia đình định cư sớm nhất ở Virginia. Trong đó có 2 người phụ nữ đã trở thành cựu đệ nhất phu nhân: Edith Wilson và Nancy Reagan. Chạnh nhớ Công chúa Huyền Trân theo làn điệu Nam Bình năm xưa: Nước non ngàn dặm ra đi... Mối tình chi! Mượn màu son phấn. Sean Bảo