TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Chuyến tàu về “Trạm Z” Tuần qua dân Mỹ vừa được chứng kiến một sự kiện khá hiếm, đó là quan tài cố Tổng thống George H.W. Bush, 94 tuổi, được đưa đến nơi an nghỉ cuối cùng bằng xe lửa. Truyền thống này tuy có từ thời Nội Chiến nhưng đã vắng bóng gần nửa thế kỷ nay, giờ mới thấy lại. Đầu tàu “Lincoln Special” trên đường về “Trạm Z”, 1865. Trước George Bush có bảy cố Tổng thống được về quê bằng xe lửa. Người đầu tiên là Abraham Lincoln, bị ám sát vào Tháng Tư, 1865 — chỉ vài ngày sau khi tướng Robert E. Lee đầu hàng tướng Ulysses Grant, chấm dứt cuộc Nội Chiến đẫm máu. Chiếc xe lửa mệnh danh “Lincoln Special” ấy vừa mới thiết kế xong, dự tính sẽ dùng chở vị nguyên thủ quốc gia đi đây đi đó nhưng chưa kịp khai trương bỗng được trưng dụng làm xe tang. Từ Hoa Thịnh Ðốn về nơi chôn cất Lincoln ở Springfield, Illinois, tuyến đường dài 1,600 dặm, băng qua 180 làng mạc và thành phố. Ðoàn tàu được phủ băng đen, đầu tàu treo di ảnh cố Tổng thống; đi tới đâu cũng được dân Mỹ đứng rạp hai bên dàn chào tiễn biệt. Tại những thành phố lớn quan tài còn được mang xuống (và mở nắp) để dân chúng có thể đến viếng và làm lễ tưởng niệm. Các sử gia ước lượng mấy trăm ngàn người đã tiễn đưa ông Lincoln. Phải mất ba tuần lễ tàu mới về đến “Trạm Z” [*]. Linh cữu Tổng thống Franklin Roosevelt và chuyến xe lửa cuối cùng, 1945. Nguồn: Madison Library Sau Lincoln còn có sáu cố Tổng thống nữa cũng được về quê bằng xe lửa: James Garfield (1881) ; Ulysses Grant (1885) ; William McKinley (1901) ; Warren Harding (1923) ; Franklin Roosevelt (1945) ; Dwight Eisenhower (1969). Trong số đó thì đoàn tàu chở Roosevelt có lẽ là “đình đám” nhất, với vô số chuyện “thâm cung bí sử” xảy ra trong chuyến đi chỉ ba ngày để đưa xác ông Roosevelt về lại Washington từ Warm Springs, Georgia — khu nghỉ dưỡng sức mà ông thường đến để tắm nước nóng và “xả stress”. Trong chuyến này, bà quả phụ Eleanor Roosevelt phát hiện khi chồng mình trút hơi thở cuối cùng thì trong phòng còn có sự hiện diện của cô nhân tình của ông. Ngoài ra trên xe còn có một tay tình báo Nga đang “tác nghiệp tại chỗ”. Nhưng nguy hiểm hơn cả là Phó tổng thống/Tân tổng thống Harry Truman và một số thành viên Nội Các đều cùng có mặt trên tàu; rất may là đã không có chuyện gì đáng tiếc xảy ra. Chính trên chuyến tàu định mệnh này Truman và ban cố vấn đã đề ra kế sách dứt điểm Ðệ Nhị Thế Chiến. Lần cuối cùng nước Mỹ có quốc tang trên xe lửa (tháng 4, 1969), là lúc chiến tranh Việt Nam cũng đang vào giai đoạn quyết liệt, phong trào phản chiến ở Mỹ lên cao, cuộc tranh đấu đòi Dân Quyền cũng đang sôi sục. Kỳ đó quan tài cố Tổng thống Dwight Eisenhower được đưa từ Washington, D.C. về Abilene (Kansas) trên một chiếc xe lửa trơn không trang hoàng gì cả. Vợ ông Roosevelt thật sự không muốn làm rùm beng, nhưng chỉ vì bà không chuộng đi máy bay nên buộc lòng phải dùng xe lửa. Tuy nhiên, thấy dân chúng túa ra hai bên đường đón chào quá đông nên khi đến Cincinati bà đổi ý, cho phép treo cờ và giăng băng rôn đen lên toa tàu chở linh cữu chồng mình. Từ đó đến nay đã gần 50 năm. Tuần rồi người Mỹ mới một lần nữa được chứng kiến cảnh xe lửa đưa quan tài tổng thống. Sau buổi tang lễ quốc gia hôm 5/12 tại Nhà Thờ Chánh Toà ở Washington D.C., linh cữu đã được chở bằng máy bay về Houston. Tại đây một tang lễ thứ nhì đã diễn ra ngày 6/12 tại nhà thờ St Martin, nơi vợ chồng ông Bush thường xuyên đi lễ mấy chục năm qua. Sau đó quan tài được chuyển lên chiếc xe lửa đặc biệt do hãng hoả xa Union Pacific cung cấp. Đầu tàu Union Pacific 4141 mang tên vị Tổng thống thứ 41 rời sân ga Spring, TX. Nguồn: Houston Chronicle Ðầu tàu được sơn giống như màu của chuyên cơ “Air Force One” dùng chuyên chở Tổng thống Mỹ, trên được in hàng chữ “President George Bush 41”. Ðầu máy đặc biệt này mang mã số “4141”, được Union Pacific dành riêng cho vị Tổng thống thứ 41 của Hoa Kỳ và tặng ông nhân dịp khánh thành Thư Viện Tổng Thống tại College Station vào năm 2005. Dịp đó, sau khi được huấn luyện sơ sơ, cựu phi công George H.W. Bush đã được cho lái thử xe lửa vài dặm dưới sự giám sát của nhân viên Union Pacific. Ðây quả là chuyện hy hữu, bởi không biết bao giờ mới có một vị Tổng thống thứ hai được điều khiển đầu xe lửa sau này sẽ dùng để kéo quan tài của chính mình! Từ sân tàu ở Spring, Texas, chuyến tàu cuối của Tổng thống Bush 41 chỉ phải đi một quãng đường ngắn 70 dặm để đến “Trạm Z”, nơi ông sẽ an nghỉ bên cạnh người bạn đời là bà Barbara, và cô con gái Robin mất năm 1953 khi mới lên 3. Union Pacific đã thiết kế cho ông một toa tàu đặc biệt, sơn hình quốc kỳ với hai cánh cửa kính lớn hai bên để người bên ngoài có thể nhìn thấy quan tài phủ cờ đặt bên trong. Ngoài ra còn có một chục toa hành khách cho thân nhân. George W Bush, vị Tổng thống thứ 43, cũng có mặt trên tàu. Dân chúng đứng đầy hai bên đường tiễn đưa vị Tổng thống anh hùng đáng kính. Nguồn: Houston Chronicle Những nơi chuyến tàu đi qua là những làng mạc, địa danh lạ hoắc người Mỹ chẳng ai biết đến (kể cả đa số cư dân Texas) như Hufsmith, Todd Mission, Millican, Wellborn... Nhưng không vì vậy mà người dân quanh vùng không ra đưa tiễn. Ai cũng biết đây là sự kiện lịch sử mà cả đời họ có thể chỉ được nhìn tận mắt một lần duy nhất. Dọc hai bên đường người ta đậu xe dài dài chờ đoàn tàu đi qua. Nhiều bà mẹ mang con nhỏ ra chụp hình, quay phim con mình khi toa tàu chở Tổng thống chạy ngang, hy vọng sau này chúng sẽ nhớ được ít nhiều. Trường học cho học sinh nghỉ sớm để đi dự. Một số người đặt những đồng bạc cắc 1 xu, 5 xu, 10 xu... lên đường rầy cho xe cán mỏng ra để làm vật lưu niệm. Những nhà cựu chiến binh đứng nghiêm chỉnh chào theo kiểu quân đội. Thị trưởng làng Navasota cho người làm bảng tiễn đưa thật lớn treo trước nhà ga. Chủ tiệm ăn trong làng mở cửa từ sớm để đón khách quanh vùng; nhiều chiếc motor home to đùng đậu đầy bãi xe nhỏ xíu. Một bà mẹ trẻ bồng con chụp hình xe lửa 4141 đi qua. Nguồn: Houston Chronicle Việc Tổng thống Bush chọn xe lửa cho đám tang của mình thật ra không có gì đáng ngạc nhiên. Bố ông, Prescott Bush từng làm ăn với hãng Union Pacific. Nên khi George Bush ra tái tranh cử năm 1992, Union Pacific đã cung cấp cho ông một chiếc xe lửa để ông đi vận động theo kiểu các Tổng thống thuở xa xưa ở miền Viễn Tây. Có ai đó nói sự ra đi của Bush 41 đánh dấu cái kết một thời đại. Thời đại của một nước Mỹ từng là đàn anh thế giới tự do; thời đại của những anh hùng Ðệ Nhị Thế Chiến trở về trong vinh quang chiến thắng; thời đại của những giá trị xã hội truyền thống chưa bị đảo lộn bởi chiến tranh Việt Nam... Có thể nhận xét ấy không sai. Tuy nhiên, hình ảnh những gia đình với con trẻ dùng smartphone để ghi hình chuyến xe lửa chầm chậm đi qua cho ta ấn tượng và niềm tin rằng những giá trị cốt lõi của đất nước này vẫn còn nguyên vẹn. Có khác chăng là ngày nay, nhờ internet và mạng xã hội, thông tin được phát tán nhanh hơn, hình ảnh được đi xa hơn, nhiều người được cùng “tham dự” vào những sự kiện như vầy hơn... Còn bản thân ông Bush, tuy thuộc một thế hệ xa xưa nhưng lại là người luôn hướng đến tương lai và hoan nghênh kỹ thuật tân tiến. Ông đã ủng hộ hết mình dự án đường xe lửa cao tốc tại Texas. Cách đây không lâu, ông gọi nhắc cô tuỳ viên phải giữ cho ông một vé trên chuyến tàu cao tốc đầu tiên. Bằng một giọng hết sức nhã nhặn và lịch sự cô trả lời: “Dạ, nhưng ít nhất tới 2023 mới có chuyến ạ! ” Với giọng hài hước cố hữu ông Bush, khi ấy đã trên 91 tuổi, hỏi lại liền: “Thì đã sao?! ” Ian Bùi Dallas, TX [*] mượn từ tựa một truyện ngắn của cố nhà văn Nguyên Nhi