TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Gà Tây diễn hành Miền Viễn Tây với những trail mòn dấu ngựa bò. Những con đường dắt bò từ nông trại đem bán ở bến cảng, chợ búa; khi tàu lửa, xe hơi chưa ra đời. Vài con đường ấy nay là xa lộ của nước Mỹ. Vài con đường ấy làm dấu tích cho di dân và cuộc hành trình tìm tự do. Những đường mòn ấy làm nên lịch sử miền Viễn Tây với các cao-bồi. Nhưng nước Mỹ một thời có những trail không chỉ cho bò ngựa mà còn cho gia cầm. Họ đã lùa con gà Tây, từ nông trại đi qua hàng trăm dặm đường quê bùn lầy, qua bao làng mạc; đến chợ bán, hay các lò làm thịt để phân phối đi khắp nước. Nhờ những con gà Tây này mà một thành phố quê mùa vô danh, nơi khỉ ho cò gáy, trở thành sầm uất tên tuổi và khai sinh một lễ hội rộn ràng cho đến ngày nay. Ngày hội Gà Tây diễn hành ở Cuero, Texas, 1913 Tương tự như hình ảnh các cậu bé thôn quê Việt Nam, tay cầm que dài có sợi cước, lùa dắt từng đàn vịt cả trăm con đi qua các con đường làng quê thơm mùi rạ mới... Bắt đầu từ khoảng tháng 9, tháng 10, vài chàng trai được thuê, lùa dắt gà Tây từ Lancaster đến Philadelphia dài 70 dặm. Có đàn gà đi xa hơn từ Ohio đến Missouri, từ Iowa đến Denver. Những gia đình chủ trại hay thương gia mua gà đi bán kiếm lời thường đi theo đàn gà. Một xe bò chở ngô và lúa mì cho gà ăn dọc đường. Các đứa trẻ đi sau miệng luôn “sù sù” hô đuổi gà theo đàn. Người dân gọi các chàng chăn dắt gà Tây này là Turkeyboys. Chăn bò ngựa, coi vậy mà dễ. Các cao-bồi dù phải vất vả chạy ngược xuôi để giữ đàn không bị lạc, không bị nạn. Nhưng bò không chạy thoát vòng dây thừng lasso và vó ngựa cao-bồi. Trong khi chăn gia súc như gà Tây chúng lại khó giữ thành đàn bởi chúng đập cánh... bay khi chúng muốn. Như có đồng hồ sinh học trong đầu. Cứ trời chập choạng tối là chúng ngủ. Do bản năng sợ bị thú rừng, rắn rít ăn thịt, nên chúng thường ngủ trên giàn giá, trên cây cao. Vậy là ngàn con gà khi đến một thôn làng vào lúc trời sụp tối thì chúng lao xao, quang quác, tranh nhanh tìm chỗ đậu. Chúng đậu đầy lên mái nhà, có khi làm gãy cây, sụp nhà kho... Nhiều đàn khi đi qua dưới chân cầu, thấy bóng đen phủ xuống, chúng tưởng rằng đêm tối, và bắt đầu bay hỗn loạn. Cũng có khi chúng hốt hoảng cắn xé nhau, làm cả đàn “stampede” chạy, bay tứ tán. Khó khăn lắm mới gom lại thành đàn. Nhiều con gà chết trong hành trình. Nhưng gà Tây do từ giống gà hoang, chúng chịu đựng và đi xa được nhờ cặp chân dài khỏe mạnh. Chúng có thể chạy nhanh đến 25 dặm một giờ, qua núi đá, vượt suối cạn và bay qua mặt sông, hồ dài gần dặm. Lợi nhuận khá dễ dàng từ buôn bán và tiêu thụ gà Tây, một loại gia cầm nhiều thịt, nhất là trong mùa Lễ Tạ Ơn, đã làm vài thành phố trở nên giàu có. Trong đó phải kể đến Cuero ở Texas. Một thành phố heo hút quê mùa, trở thành nổi tiếng là “Thủ đô Gà Tây của thế giới” vào những năm 1920s. Cảnh sát bảo vệ trật tự Cuero, Texas, November 26, 1912 Năm 1908, Cuero có một xưởng làm lông, làm thịt gà có máy lạnh ra đời. Tháng 11, năm 1910 tờ báo địa phương được dịp làm phóng sự, tin lan cả nước khi 1,200 con gà Tây cách đó 14 dặm được 6 tay cao-bồi trên lưng ngựa, qua 2 ngày trời để lùa dắt đàn gà này về phố. Dân chúng ùa ra đứng dọc ven đường dài hàng dặm xem đoàn gà Tây đi túc tắc, oang oác, lông cánh tung mịt mù trong bụi đường. Tiếng trẻ em và người lớn hò reo vang dậy phố. Từ đó thêm một phân xưởng ra đời. Nhờ khí hậu ấm áp vào Ðông, đất rộng và rẻ, nhiều nguồn thức ăn cho gia cầm, các thành phố ven Cuero phát triển kỹ nghệ chăn nuôi gà Tây. Cuero trở thành nơi phân phối gà Tây nhiều nhất nước. Những năm kế tiếp, từ ngày 25 đến 27 tháng 11, năm 1912, chừng 30 ngàn người đổ về Cuero xem hội 18 ngàn con gà Tây “diễn hành”. Phố xá treo các băng rôn, biểu ngữ và cờ xí rộn ràng. Mọi sinh hoạt đều dừng lại. Hàng nghìn người xem hiếu kỳ. Háo hức nhất là trẻ em. Cũng thời kỳ ấy một điệu nhảy choi choi vui nhộn như gà, gọi là Turkey Trot (tiền thân của điệu nhảy Foxtrot) đã phổ biến toàn quốc. Người dân ở Cuero đã thành công khi quảng bá, đem hình ảnh gà Tây về phố diễn hành nhằm thu hút du khách. Kể từ đó ngày hội “Diễn hành gà Tây”, nhảy nhót, chạy đua được tổ chức hàng năm. Đua gà Tây September 13, 2014 Ðến những năm 1930 thì các con đường nhựa lót đường cho các xe tải chạy bằng xăng dầu, các đoàn tàu lửa chở hàng dọc ngang đất nước. Máy lạnh cho các khu chế biến thực phẩm và nhà kho ra đời. Các cuộc chăn dắt gà Tây dần biến mất khi đất nước đi vào cuộc Ðại Khủng Hoảng. Các ngày hội cũng yên ắng khi Thế Chiến II nổ ra. Phải đến năm 1973 thì Cuero mới trở mình vực lại hội hè với con gà Tây dù không còn hình ảnh gà Tây diễn hành Turkey Trot. Thay vào đó Turkeyfest ra đời với âm nhạc, nhậu nhẹt, mua bán rộn ràng, được tổ chức hàng năm vào tháng 10 và tiếp tục từ đó cho đến nay. Turkeyfest còn có các cuộc chạy đua, chạy marathon và hào hứng nhất với cuộc thi gà Tây chạy đua độc đáo. Chủ nhân con gà Tây dự thi, cầm cái que chạy sau con gà và thúc nó về đích. Dân Cuero, Texas tự hào về con gà Tây và cũng như dân miền Tây tự hào về cao-bồi. Họ nhớ mãi và gọi những người chăn dắt đàn gà Tây là Tất-kỳ Bồi (Turkeyboy) nghêu ngao bên đống lửa trại khuya giữa cánh đồng khi đàn gà đi ngủ, hát nhại giai điệu đồng quê quen thuộc “Get Along Little Doggies.” “Whoopee ti yi yo, theo đàn mà đi nhóc gà Tây Xui cho chú mày, chớ không xui cho tao Whoopee ti yi yo, theo đàn mà đi chú gà Tây... ” Sean Bảo