Theo Y Khoa Ðông Phương, Ðông Y xếp bệnh tai biến mạch máu não vào chứng “Trúng phong.”
Phong theo Ðông y chia ra hai loại: Ngoại phong và nội phong.
Ngoại phong là phong hàn, phong nhiệt ở ngoài tấn công vào theo đường lục kinh truyền bệnh như chúng ta bị cảm chẳng hạn. Còn nội phong là do gan mất quân bình mà gây ra, chẳng hạn gan phong gây ra ù tai, hay giận dữ, dễ bực tức, nhức đầu một bên, khô miệng, đắng miệng, tê tứ chi,...
Nguyên nhân gây ra chứng trúng phong thường quy về ba tạng: Gan-thận và tâm suy yếu mà gây ra nội phong, sinh đàm, sinh hỏa. Khi phong đàm hiệp với gan hỏa nổi động thì gây bế tắc, co giật, hôn mê.
Trúng phong tùy theo trường hợp thực hay hư, nông hay sâu, ngọn hay gốc mà đặt tên.
– Nếu liệt bán thân mà không hôn mê thì gọi là trúng phong kinh lạc
– Nếu liệt bán thân và hôn mê thì gọi là trúng phong tạng phủ.
– Nếu hôn mê mà cơ bắp cứng thì gọi là chứng “bế thuộc thực.”
– Nếu hôn mê mà cơ bắp mềm thì gọi là chứng “thoát thuộc hư.”
Tùy thuộc và từng trường, người thầy thuốc dựa và đó mà cho thuốc để chữa trị.
Liệt bán thân, không hôn mê thì gọi là trúng phong kinh lạc.
Thế nào là kinh lạc? Theo quan niệm của Ðông y, kinh lạc trên thân người là cơ sở của đạo học-khí hóa (Âm-Dương-Hàn-Nhiệt) là đối tượng cốt yếu của truyền thống Ðông Y.
Kinh là những đường năng lực tạo thành một mạng lưới có chức vụ vận hành khí huyết nuôi dưỡng và điều hòa mọi sinh hoạt của cơ thể. Bên trong nối kết với tạng phủ, bên ngoài nối liền với da thịt và các quan khiếu.
Mỗi kinh đều có:
– Kinh lạc (mạch máu) là con đường lưu thông của huyết (+ hỏa) dính kết với các năng lực thuộc ngũ hành của Ðất.
– Kinh khí (luồng hơi) là con dường lưu thông của khí (+ thủy) nối liền với các năng lực thuộc lục khí của Trời.
Trời-Người-Ðất/ Thần-Khí-Tinh/ Tâm-Phế-Gan-Thận/ Thể hồn-Thể phách-Thể xác/ Khí-Kinh-Lạc
Trong con người thể phách là mạng lưới kinh lạc. Khí kinh lạc không bao giờ rời nhau khi con người còn sống.
Mối quan hệ truyền kinh gọi là trung chuyển. Trung chuyển là từ kinh dương chuyển (qua tâm) đến kinh âm hoặc ngược lại.
Trong sách Thương Hàn Luận nói lục kinh theo thứ tự truyền kinh một khí bệnh từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể theo màng lưới kinh lạc rất rõ ràng. Người thầy thuốc phải thông hiểu hệ thống kinh lạc để biết bệnh đã xâm nhập tới tạng phủ nào tìm cách đẩy nó ra càng sớm, càng tốt. Không cho nó xâm nhập càng ngày càng sâu theo lục kinh và tạng phủ.
Trúng phong kinh lạc thường liệt mặt, liệt nửa người, mắt không nhắm hoàn toàn được và hoạt động chậm chạp, miếng méo về một bên, nhức đầu, chóng mặt, hoa mắt, mất ý thức. Mạch huyền, vi và sác.
Ðây là nguyên nhân do thận và gan âm suy, hỏa vượng, thường gặp ở những người cao huyết áp hay vữa xơ động mạch. Nếu chân tay co quắp, miệng sùi bọt mép, lưỡi cứng khó phát âm và mạch đi phù hoạt hay huyền hoạt thì bệnh thuộc chứng phong đàm, thường gặp ở những người bị cao áp huyết lại kèm theo cholesterol cao hơn 200 mg/dl.
Bác Sĩ Ðặng Trần Hào