TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

El Nino, La Nina - Liên Hiệp Quốc mới cảnh báo: Hiện tượng El Nino lớn lao nhất sắp xảy đến có thể đe dọa sinh mạng cả 100 triệu người với những nạn cháy rừng, bệnh tật, chết đói, và đưa thế giới vào cảnh hỗn loạn. - NASA cũng mới cảnh báo: hậu quả của "Godzilla El Nino" năm nay, có thể sẽ tệ hại nhất trong lịch sử. - Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): “Những tình huống chưa từng xảy ra” có thể tàn phá thế giới với những cơn hạn hán, lũ lụt, mưa lớn và nhiệt độ cháy da. Vậy El Nino là gì mà có thể gây tai hại lớn lao đến thế? El Niño và La Niña là những hiện tượng phức tạp về khí hậu xảy ra khi có sự thay đổi nhiệt độ của biển ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương. El Niño và La Niña là hai giai đoạn (phases) đối nghịch của chu kỳ ENSO (El Niño-Southern Oscillation –Dao động miền Nam). Chu kỳ ENSO là một thuật ngữ khoa học dùng để mô tả sự lên xuống của nhiệt độ giữa nước biển và khí quyển ở hướng trung đông của vùng nhiệt đới Thái Bình Dương (khoảng giữa Đường phân ranh Giờ Quốc tế (International Date Line) và 120 độ về phía Tây). La Niña đôi khi còn được gọi là giai đoạn lạnh của ENSO, còn El Niño là giai đoạn ấm của ENSO. Sự thay đổi nhiệt độ mặt nước biển có thể gây ảnh hưởng lớn lao không chỉ trên mặt đại dương mà còn trên khí hậu toàn cầu. Các giai đoạn El Niño và La Niña thường lâu từ 9 đến 12 tháng, nhưng có thể kéo dài cả năm. Tuy nhịp độ có thể bất thường, nhưng El Niño và La Niña xảy ra trung bình cứ mỗi hai năm đến 7 năm. Trong thực tế, El Niño xảy ra thường hơn La Niña. El Nino El Niño trong tiếng Spanish có nghĩa Chú Bé Con, hoặc Chúa Hài Đồng. Thoạt kỳ thủy, vào khoảng những năm 1600, El Niño được phát hiện do những ngư phủ sinh sống ở vùng duyên hải Nam Mỹ. Họ thấy nước biển Thái Bình Dương ấm lên bất thường. Tên El Niño được chọn vì căn cứ vào hiện tượng nước ấm lên xảy ra vào khoảng tháng 12, là tháng có lễ Giáng sinh mừng Chúa Hài Nhi ra đời. Người ta dùng thuật ngữ El Niño để chỉ sự tác động khí hậu vùng khí quyển đại dương trên bình diện rộng, gây ra do nhiệt độ mặt nước biển ấm lên khắp miền trung và trung tây của vùng nhiệt đới Thái Bình Dương. Ảnh hưởng của El Niño thường tràn lan khắp vùng Bắc Mỹ trong mùa đông kế tiếp: Nhiệt độ ấm lên trên trung bình ở vùng phía tây và trung bộ Canada, ở vùng phía tây và phía bắc Hoa Kỳ. Còn khu vực Gulf Coast và Florida thì mưa nhiều hơn bình thường, trong khi vùng Ohio Valley và Tây bắc Thái Bình Dương lại khô hạn hơn bình thường. Sự hiện diện của El Niño có thể ảnh hưởng đáng kể đến mô hình khí hậu, tình trạng của đại dương và ngư nghiệp trên phần lớn địa cầu trong một thời gian dài. Năm bình thường a: Indonesia ; b: Australia, c: Nam Mỹ 1: Chiều chuyển động 2: Gió thổi sang hướng Tây 3: Tích tụ nước nóng 4: Nước lạnh trồi lên và thay thế lớp nước nóng Năm El Nino 5: Sự gia tăng dòng đối lưu 6: Khi gió yếu hơn, mặt nước nóng lan qua hướng đông 7: Gió yếu 8: Những dòng nước nóng thay thế nước lạnh và tạo một lớp nước nóng phía dưới sâu, dọc theo bờ El Nino năm 1997 đã gây ra những hiện tượng thời tiết khiến khoảng 23,000 người chết và ước tính thiệt hại vật chất lên đến 45 tỉ USD. Nhiều vùng Nam Mỹ đã phải hứng chịu những đợt mưa rào và lở đất. Còn ở phía bên kia Thái Bình Dương, Indonesia bị hạn hán khủng khiếp đã khiến nhiều cánh rừng ở Đông Nam Á bốc cháy. 35 hạt ở California phải hứng chịu mưa lớn gây lũ lụt và lở đất. La Nina La Niña trong tiếng Spanish có nghĩa là Cô gái nhỏ. La Niña đôi khi còn gọi là El Viejo, anti-El Nino, hay đơn giản là "một biến cố lạnh - a cold event”. Giai đoạn La Niña là thời kỳ nhiệt độ mặt đại dương thấp dưới mức trung bình khắp cả vùng trung tây của Thái Bình Dương gần xích đạo. Khí hậu toàn cầu do hậu quả của La Niña dường như trái ngược với hậu quả của El Niño. Trong các vùng nhiệt đới, sự biến đổi nhiệt độ đại dương của La Niña cũng dường như ngược chiều với El Niño. Năm nào có La Niña, nhiệt độ mùa đông ở khu vực Tây nam ấm hơn bình thường, còn vùng Tây bắc thì lạnh hơn bình thường. Phượng Nghi Nguồn: baotreonline.com