TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[THUY LOAN]

Ai Cập huyền bí

Nền văn minh Ai Cập cổ đại với những câu chuyện kỳ bí luôn là “thỏi nam châm” có sức hút mãnh liệt với con người...
Có thể nói, kim tự tháp là một trong những công trình vĩ đại mà đến nay, khoa học hiện đại vẫn chưa lý giải hết được quá trình xây dựng nó. Đó là chưa kể đến những truyền thuyết xung quanh lăng mộ của các Pha-ra-ông bí ẩn luôn gắn liền với các kim tự tháp.
Để giải mã được một phần những bí ẩn của nền văn minh Ai Cập cổ, chúng mình sẽ “đột nhập” kim tự tháp thử một phen nhé!

[align=center]

Kim tự tháp là lăng mộ của các Pha-ra-ông được cho là nơi chôn giấu của cải, vật dụng khi còn sống của Pha-ra-ông.

Đối với những tên trộm sa mạc, nơi đây chẳng khác gì mỏ vàng. Vì vậy, để bảo vệ sự yên bình cho Pha-ra-ông cũng như an toàn cho số của cải chôn theo, dưới thời vua Tutankhamun, các Pha-ra-ông thường được chôn sâu dưới lòng đất.
Người Ai Cập cổ có niềm tin mạnh mẽ về cuộc sống vĩnh hằng sau khi chết. Thậm chí, họ còn cho rằng, đó mới là lúc bắt đầu cuộc sống thực sự của một con người. Vì vậy, các lăng mộ thường được chôn theo mọi thứ của Pha-ra-ông lúc còn sống, để ngài có thể tiếp tục sống cuộc sống mới ở kiếp sau. Không kể vàng bạc, trang sức…, họ đem chôn mọi vật dụng dùng hàng ngày của ngài, thậm chí là cả một cái… bô! Có thể, chú mèo của Pha-ra-ông cũng sẽ được ướp xác để tiếp tục bầu bạn với chủ nhân của mình dưới suối vàng.

Hầm mộ của nhà vua luôn là kho tàng đối với bọn đào mộ trộm.

Các Pha-ra-ông còn được chôn cùng nhiều hình nộm đầy tớ trong lăng mộ của mình. Các quan tư tế cho rằng, các hình nộm này sẽ phục vụ Pha-ra-ông ở kiếp sau. Nhưng riêng những vị Pha-ra-ông chết trẻ, họ sẽ được chôn cùng người sống. Đó là những người đầy tớ bị “đánh vào đầu” để “đi theo nhà vua”. Người Ai Cập cổ cho rằng đó là minh chứng của sự trung thành.

Kỹ thức (technology) hiện đại đã mô phỏng được khuôn mặt vua Tut dựa trên xác ướp của ngài.

Một số người tin rằng, vị Pha-ra-ông trẻ Tutankhamun đã bị sát hại bởi chính bác ruột của mình - Ay - người mà sau này đã lên ngai vàng thay ngài. Nhưng thực tế thì không phải vậy. Các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều thương tổn đằng sau gáy của xác ướp Pha-ra-ông Tut (tên gọi khác của Tutankhamun). Họ đặt ra giả thuyết có khả năng ngài đã gặp tai nạn trong một chuyến đi săn.
Nhưng đến năm 2005, với kỹ-thức (technology) chụp X-Quang CT hiện đại, đội nghiên cứu đã phát hiện ra ngài từng bị gãy chân, và đây chính là nguyên nhân dẫn đến cái chết đầy tranh cãi của vị Pha-ra-ông trẻ tuổi.
Thông thường, một người khó lòng "từ giã cõi đời" chỉ vì chiếc chân gẫy của mình, nhưng dưới "bàn tay" của bệnh sốt rét, đây sẽ là một câu chuyện khác. Theo kết quả xét nghiệm ADN từ mẫu các xác ướp có trong lăng mộ, Pha-ra-ông Tut đã nhiễm vi-rút sốt rét và khiến chuyện gãy chân của ngài trở thành mối hiểm họa thực sự, có ảnh hưởng trực tiếp đến mạng sống.

Chiếc mặt nạ bằng vàng nặng 11 kg nổi tiếng của vị Pha-ra-ông trẻ tuổi

Ngay cả quan tài của Pha-ra-ông cũng được làm bằng vàng. Quả thực đây là một kiệt tác nghệ thuật được chạm trổ rất tinh xảo.

[THUY LOAN]

Hình ảnh các nhà khảo cổ học khi tìm thấy xác ướp Pha-ra-ông Tut.

Vào những năm 1800, nhiều người tin rằng, các kim tự tháp chứa đựng một sức mạnh vô hình nào đó khi nó có thể bảo quản, gìn giữ xác của Pha-ra-ông nguyên vẹn, hay thậm chí có thể làm sắc lại lưỡi dao đã cùn.
[img]

[img]

Các kim tự tháp thường được ví như những chiếc máy tính làm từ đá, đài thiên văn thời cổ đại dành cho các nhà thiên văn học và chiêm tinh học. Đứng trên kim tự tháp, người Ai Cập cổ có thể tính tương đối chính xác chu kỳ của một ngôi sao, từ đó suy ra thời gian của các vụ mùa, thời gian hoàn thành các công trình xây dựng lớn...

Đối với người Ai Cập cổ, hình ảnh kim tự tháp còn biểu trưng cho quyền lực tuyệt đối của nhà vua và cũng là cách nhà vua đến với thần Ra (Thần Mặt Trời - vị thần quan trọng nhất trong tín ngưỡng Ai Cập cổ đại) sau khi qua đời. Điều này giống như việc quan niệm "lên thiên đường" của đạo Thiên Chúa.
Các kiến trúc sư của vua Napoleon (Pháp) từng nói rằng, nếu sử dụng khối lượng đá dùng để xây nên kim tự tháp lớn Giza thì họ có thể xây dựng được một bức tường vòng quanh nước Pháp.
Vua Napoleon đã từng đi vào kim tự tháp Ai Cập. Lúc trở ra, người ta trông thấy sắc mặt ông vô cùng nhợt nhạt, đi đứng cũng không vững. Mặc dù Napoleon từ chối nói về điều này, nhưng theo một số người thì có thể ông đã nhìn thấy trước tương lai của mình.

[THUY LOAN]

Napoleon từng có chuyến "du hành" vào kim tự tháp.

Những người Hy Lạp cổ cho rằng, các kim tự tháp được xây dựng trong khoảng thời gian trên 10 năm, với sự góp sức của 10.000 nô lệ. Tất cả số nô lệ này đều bị đối xử rất tàn tệ. Nhưng thực tế thì không phải vậy. Chúng được xây dựng bởi 25.000 người đàn ông hay thậm chí hơn cả thế. Những người này được đối xử rất tốt. Họ được cung cấp thịt bò và nước uống, và mỗi người chỉ bị buộc phục vụ cho việc xây kim tự tháp trong 5 năm. Đối với một số người, việc tham gia xây kim tự tháp là cả một sự tự hào to lớn.

Bên trong kim tự tháp là dày đặc các cơ quan, mật thất với đường đi lắt léo cùng nhiều cạm bẫy.

Ảnh mô phỏng việc xây dựng kim tự tháp của các nô lệ thời đó.

Bí mật lăng mộ cổ
Hầu như tất cả kim tự tháp được phát hiện ở Ai Cập đều từng bị trộm mò vào trước đó. Đó là lý do vì sao phát hiện về khu mộ đá ngầm của vua Tutankhamun là vô cùng quan trọng. Tại Ai Cập, bên cạnh thời tiết khắc nghiệt thì nạn đào mộ trộm thực sự là mối nguy lớn nhất đối với sự yên nghỉ của các nhà vua.
Lực lượng đào mộ trộm ở đây nhiều đến mức nó từng là một trong những nghề nghiệp hấp dẫn, mang lại nhiều thu nhập nhất cho đám thanh niên. Tuy nhiên, không phải kẻ nào cũng thành công, bởi hầu hết đều phải trả giá rất đắt bằng chính tính mạng của mình. Đám đào mộ trộm sẽ “đi theo Pha-ra-ông” sau một thời gian đột nhập lăng mộ vì nhiễm phải khí độc bên trong.

Một lăng mộ đang được khai quật.

[THUY LOAN]

Tương truyền, thời xa xưa, từng có một vị vua của Baghdad đột nhập vào trung tâm của đại kim tự tháp Giza. Ông ta phát hiện ra quan tài của Pha-ra-ông Cheops nhưng bên trong thì trống không. Lý giải cho điều này, các nhà khảo cổ cho rằng, ông ta đã vào nhầm phòng, vì bên trong kim tự tháp là rất nhiều phòng chứa xác ướp giả, tạo thành một mê cung đánh lừa bọn đào mộ trộm.
Với sự nổi tiếng và “chịu chơi” cho lăng mộ của mình, nơi chôn cất Pha-ra-ông Tutankhamun cũng đã bị trộm “viếng thăm” chỉ vài ngày sau khi “nhập quan”. Những tên trộm này đã để lộ dấu vết khi đánh rơi một túi đầy nhẫn trên đường hầm mà chúng đào vào.
Nhắc đến lăng mộ Tutankhamun, chúng ta không thể bỏ qua Lord Carnarvon, người tài trợ cho việc khai quật lăng mộ năm 1922. Ông đã qua đời một năm sau đó. Khi ông chết, những ngọn đuốc sáng của Cairo đã phụt tắt, con chó của ông chạy vào nhà sủa không ngừng. Nhiều người nói rằng, đó chính là tai họa mà ông ấy phải chịu từ lời nguyền của các vị vua.

Chân dung Lord Carnarvon.

Ngoài vàng bạc châu báu được chôn theo, các xác ướp còn được chôn cùng với “Cuốn sách của Thần Chết” (The book of the Dead). Đây không hẳn là những lời nguyền ám lên lũ trộm mộ, mà chỉ là sách hướng dẫn làm thế nào có thể sống ở kiếp sau của các Pha-ra-ông.
Như đã đề cập trong kỳ trước, người Ai Cập cổ có niềm tin mạnh mẽ vào cuộc sống ở thế giới bên kia. Thậm chí, họ còn cho rằng, khi một người từ giã thế gian thì mới chính là lúc anh ta bắt đầu cuộc sống thực sự.

Cuốn sách này từng được xuất bản rộng rãi.

Người chết sẽ phải vượt qua cửa ải trí tuệ của thần Horus.

Khu khai quật lăng mộ vua Djer.

Năm 1901, nhà sử học người Anh, Flinders Petrie đã khám phá ra lăng mộ của Pha-ra-ông Djer (nhà vua của triều đại Ai Cập đầu tiên). Khi đó, ông đã tìm thấy một cánh tay được quấn vải băng để bịt lại lỗ hổng trên bức tường. Hiện tại, các nhà khoa học vẫn chưa xác minh được đó là tay của ai. Nhiều giả thiết cho rằng đó là cái giá phải trả cho một tên trộm mộ.

[align=center]
Nhà sử học người Anh Flinders Petrie đã phát hiện ra lăng mộ Pha-ra-ôn

g Djer.

[THUY LOAN]

Những xác ướp được đặt trong chiếc lều đặc biệt mang cái tên khá “kêu”: “The Beautiful House” (Tạm dịch: Ngôi nhà xinh đẹp) với ngụ ý, các quan tư tế đang làm một việc nhân đạo, giúp xác ướp bắt đầu một cuộc sống tốt đẹp hơn.

"Ngôi nhà xinh đẹp" của các xác ướp.

Sở dĩ, người Ai Cập cổ phải chọn một nơi hẻo lánh như vậy, là để tránh được ánh mắt nhòm ngó của bọn đào mộ khi chuyển xác ướp đến các lăng mộ.
Trước khi tiến hành ướp xác, các quan tư tế sẽ phải loại một số cơ quan của xác ướp đi để giúp công việc bảo quản được tốt hơn. Các cơ quan này sẽ được cất trong các hũ nhỏ khác nhau, chôn theo xác ướp để đảm bảo rằng, xác ướp vẫn đầy đủ mọi cơ quan khi bước sang thế giới bên kia.
Các đôi mắt của xác ướp được thay thế bằng đá đen. Tuy nhiên, dưới thời Ramesses IV, họ đã thay bằng hành. Điều đó sẽ khiến cho những người thời bấy giờ nhỏ nước mắt khi vào tham quan các lăng mộ, một cách để thể hiện sự thương tiếc đối với người quá cố.

Linh hồn các xác ướp Pha-ra-ông sẽ đi qua Duat - một nơi có những hồ nước sôi, sông lửa và những con rắn phun nọc độc! Đây chính là địa ngục theo trí tưởng tượng của người Ai Cập. Nếu vượt qua được tất cả và chứng minh cốt cách hoàng tộc trong mình, Pha-ra-ông sẽ được đến với thần Mặt Trời (thần Ra) – lên thiên đàng.

Thần ướp xác Anubis đang cân quả tim (sự thành thật) của người chết với một chiếc lông chim.

[align=center]Sau khi vượt qua ải "cân tim", thần Anubis sẽ dẫn người chết đến gặp Diêm Vương.

Vua Charles II (Anh) từng thu nhặt và hứng những lớp bụi rơi ra từ các xác ướp để dùng chúng trên da của mình. Ông tin rằng “những sức mạnh linh thiêng, cao quý nhất” sẽ giúp thanh tẩy cơ thể ông khỏi bụi thế trần tục.

Vua Charles II từng là người rất tin vào sức mạnh của các xác ướp.

Các xác ướp bị đánh cắp rồi được gửi đến Mỹ những năm 1890 đều bị đem nghiền và trộn thành giấy gói. Sau đó, các khách hàng bắt đầu tử vong hàng loạt do dịch tả. Vào thời điểm đó, người ta cho đó là sự trả thù của xác ướp, nhưng thực tế, công nghệ tẩy trùng giấy ở thế kỷ 19 chưa thực sự phát triển nên các vi khuẩn có trong xác ướp đã gây ra căn bệnh này.

[THUY LOAN]

Tiếp tục khám phá sự thật xung quanh cuộc đời và sự nghiệp của ba vị nữ hoàng Ai Cập cổ đại: Hatshepsut, Cleopatra và Nefertiti.

1. Nữ hoàng Hatshepsut
Hatshepsut (hay còn được viết là Hatchepsut trong nhiều tài liệu) là con gái của Pha-ra-ông Thutmosis I và nữ hoàng Ahmose. Theo ghi chép, bà là em gái của Pha-ra-ông Thutmotis II, rồi sau này trở thành vợ vua. Bà trị vì Ai Cập trong khoảng 1479 – 1458 TCN, thuộc vương triều thứ 18 sau khi Pha-ra-ông Thutmosis II băng hà.

Tranh miêu tả Nữ hoàng Hatshepsut theo nét vẽ của họa sĩ ngày nay.

Khi còn sống, nhờ tài lãnh đạo có phần xuất sắc hơn nhiều đấng nam vương, nữ hoàng Hapshepsut đã tạo nên một triều đại bình ổn, phát triển mạnh về thương mại và nghệ thuật. Những thành công đó đã tạo điều kiện cho nữ hoàng Hapshepsut bắt tay vào những dự án xây dựng lớn chưa từng có. Trong số đấy, nổi bật nhất có lẽ là đài tưởng niệm tại đền thờ Karnak.

Chân dung nữ hoàng khi lên ngôi Pha-ra-ông.

Bà còn cho xây dựng và sửa sang lại nhiều đền thờ, trong đó có ngôi đền Deir el - Bahari, “ngôi nhà” của rất nhiều tác phẩm điêu khắc ghi lại chuyện thần thoại, nguồn gốc của nữ hoàng và các biến cố xảy ra khi bà cầm quyền.

Toàn cảnh đền Deir el - Bahari.

Một góc đền với tượng đá chim ưng.

Nữ hoàng Hatshepsut được đánh giá là một trong những nữ hoàng quyền lực nhất trong lịch sử thế giới cổ đại. Trong thời gian trị vì, nhờ những đóng góp lớn trong việc cải thiện đời sống nhân dân, nên bà rất được lòng quần chúng.
Sau khi nữ hoàng qua đời, Pha-ra-ông kế nhiệm - Thutmose III - cùng con trai mình đã sai người đập phá lăng mộ của bà, tìm mọi cách nhằm xóa bỏ hình ảnh vị nữ hoàng anh minh khỏi tâm trí người dân sông Nile.

Tượng nhân sư chân dung nữ hoàng tại Bảo tàng Ai Cập, Cairo.

[THUY LOAN]

2. Nữ hoàng Cleopatra
Mỗi lần nhắc đến các nữ hoàng Ai Cập cổ đại, ta không thể bỏ qua nữ hoàng Cleopatra. Dù có rất nhiều nữ hoàng đã sử dụng cái tên này song nổi tiếng nhất là Cleopatra VII - người lên ngôi cuối cùng của đế chế Ai Cập cổ đại.

Tác phẩm điêu khắc chân dung nữ hoàng trên đá.

Không chỉ được cho là có sắc đẹp “nghiêng nước nghiêng thành”, nữ hoàng Cleopatra còn khiến người đời khâm phục vì tài ngoại giao của mình. Tuy vậy, một người phụ nữ như bà khó lòng bảo vệ đất nước toàn vẹn trước sự nhòm ngó của đế chế La Mã hiếu chiến. Để tránh đi đến một cuộc chiến tranh, nữ hoàng Cleopatra đã giả bộ có tình cảm với Gaius Julius Caesar - nhà cầm quân, chính trị gia nổi tiếng của kẻ thù. Sau đó, khi tướng Caesar bị ám sát, bà tiếp tục quan hệ tình cảm với tướng Mark Antony.

Còn đây là hình ảnh nữ hoàng trên tiền Ai Cập cổ.

Trong suốt thời gian trị vì, nữ hoàng Cleopatra phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, điển hình nhất là sự phản đối kịch liệt mối quan hệ giữa nữ hoàng và tướng Caesar từ phía nhân dân. Dân chúng đã phóng hỏa đốt thư viện Alexandria nhằm tỏ rõ thái độ của mình. Thư viện Alexandria - kho tàng sách của nhân loại - đã mất 1/2 số tài liệu quý sau vụ hỏa hoạn. Điều này đã khiến nữ hoàng suy sụp trong một thời gian dài.

Tượng đồng miêu tả lại dáng nằm quý phái của nữ hoàng.

Khi Ai Cập thất thủ, nữ hoàng quyết định giữ gìn phẩm giá bằng cách tự sát. Nhiều tài liệu nói bà đã để một chú rắn độc cắn vào cổ, nhưng cũng có nhà nghiên cứu cho rằng bà đã uống thuốc độc. Hiện nay, câu trả lời về nguyên nhân cái chết của nữ hoàng Cleopatra vẫn là một ẩn số.
Mặc dù không có những thành tích “hoành tráng” như nữ hoàng Hapshepsut, nhưng các bí quyết làm đẹp của nữ hoàng Cleopatra lại trở thành một trong những liệu pháp tuyệt vời nhất cho phái đẹp, được áp dụng rộng rãi trong các salon spa cao cấp ngày nay. Bên cạnh đó, nữ hoàng còn là nguồn cảm hứng bất tận cho các tác phẩm điện ảnh, kịch trên toàn thế giới.

Nữ hoàng Cleopatra phiên bản điện ảnh.

( còn tiếp )

[THUY LOAN]

3. Nữ hoàng Neferiti
Nữ hoàng Nefertiti là vợ cả của Pha-ra-ông Akhenaten, được mệnh danh là “người phụ nữ đẹp nhất mọi thời đại”. Trong thời gian trị vì Ai Cập cùng chồng, nữ hoàng đã thực hiện cuộc cách mạng về tôn giáo khi chỉ thờ duy nhất Thần Mặt trời. Tuy nhiên, điều này đã khiến nhiều người nổi giận, dẫn đến nhiều rắc rối sau này cho vị nữ hoàng.

“Lịch trình làm việc” một ngày của nữ hoàng luôn bắt đầu với điệu nhảy dành cho Thần Mặt trời. Với sắc đẹp của mình, đây là sứ mệnh cao cả được giao cho nữ hoàng Nefertiti. Người ta tin rằng, nếu Thần Mặt trời ngây ngất trước điệu nhảy đầy tinh tế của nữ hoàng, ngài ắt hẳn sẽ đối xử tử tế với nhân dân Ai Cập.

Ngày nay, bí ẩn về cuộc sống của nữ hoàng Nefertiti vẫn là một chủ đề hấp dẫn đối với các nhà khảo cổ. Họ rất hứng thú với “biểu tượng sắc đẹp” Ai Cập và những phương pháp làm đẹp của bà.
Tương truyền, để “níu chân” Pha-ra-ông Akhenaten, nữ hoàng đã kẻ mắt đậm (một kiểu make-up rất thịnh hành hiện nay), đội bộ tóc giả và tắm bằng nước ướp hương liệu đặc biệt. Tuy vậy, điều này chỉ hiệu nghiệm trong… 12 năm đầu trị vì của Pha-ra-ông Akhenaten, vì nữ hoàng sinh hạ cho nhà vua tất cả 6 công chúa mà không có hoàng tử nào.

Bí ẩn về nữ hoàng Nefertiti đã thu hút sự chú ý của rất nhiều nhà khoa học.

Khi triều đại Akhenaten suy tàn, quyền lực của nữ hoàng Nefertiti càng trở nên mạnh mẽ hơn khi được phong làm người đồng nhiếp chính. Sau khi Pha-ra-ông Akhenaten qua đời, quyền cai trị Ai Cập hoàn toàn nằm trong tay nữ hoàng. Lúc đó, bà có ý đền bù lại những rắc rối về tôn giáo trong khoảng đầu thời gian trị vì của chồng. Nữ hoàng cho phép người dân tiếp tục thờ các vị thần khác ngoài Thần Mặt trời, song sự mâu thuẫn khi đó đã quá lớn, không thể cứu vãn.
Điều này đã lý giải một phần vì sao khi các nhà khảo cổ tìm thấy xác ướp của nữ hoàng, họ chỉ nhận được một cơ thể đầy thương tật và biến dạng với những nhát cắt ở ngực, cổ, tay, chân. Đội nghiên cứu cho rằng đây là một hành động trả thù của những kẻ thờ đa thần.

Quan tài bằng vàng của nữ hoàng.

Hiện nay, bức tượng bán thân nổi tiếng của nữ hoàng Nefertiti tại bảo tàng Berlin, Đức vẫn có sức mạnh thu hút mọi ánh nhìn. Bức tượng tạc một gương mặt khả ái, trên đầu đội chiếc vương miện màu xanh, chiếc cổ thon vươn cao đầy vẻ kiêu hãnh cùng nụ cười bí ẩn trên đôi môi đỏ. Điểm đặc biệt ở bức tượng này là mới chỉ hoàn thành một bên mắt, càng làm nên “vẻ đẹp hoàn hảo một cách bí ẩn” của nữ hoàng.

Bức tượng nổi tiếng về chân dung nữ hoàng Nefertiti
=====================================

                      ( Sưu tầm )

[Lan Mimosa]

NHỮNG BÍ MẬT VỀ NỮ HOÀNG AI CẬP CLEOPATRA





Nữ hoàng Ai Cập Cleopatra do Elizabeth Taylor thủ vai trong bộ phim 1963    

1* Tổng quát

Ai Cập là quốc gia mà hiện nay, cả thế giới đang hướng về, với niềm hân hoan chan hoà cùng niềm vui thắng lợi của cuộc đấu tranh cho dân chủ và tự do. Đó chỉ mới là sự bắt đầu. Và mọi người ước mong cho người dân nước nầy rất xứng đáng được hưởng một nền dân chủ thật sự mà hơn 300 người tuổi trẻ đã đổ máu ra mới có được.        

Trước kia, Ai Cập gợi liên tưởng đến những kim tự tháp vĩ đại, mang nhiều huyền bí của một trong 7 kỳ quan của thế giới cổ đại. Thế giới cổ đại có 7 kỳ quan mà trong đó, Ai Cập chiếm hai. Đó là khu Lăng mộ Giza gồm 3 kim tự tháp và ngọn Hải đăng Alexandria. 5 kỳ quan còn lại là, Vườn treo Babylone, Tượng thần Zeus ở Olympia, Đền Artemis, Lăng mộ Mausolus và Tượng thần Mặt Trời ở Rhodes.

Ngoài kim tự tháp ra, Ai Cập còn được nhắc đến với một nhân vật vô cùng đặc biệt, là nữ hoàng Cleopatra.

Truyền thuyết kể rằng nữ hoàng Cleopatra tài trí, thông minh tuyệt vời, nhất là một sắc đẹp vô cùng quyến rũ, đã thu hút được 2 vị tướng tài đầy quyền lực của Đế quốc La Mã thời đó, là hoàng đế Julius Caesar và tướng Mark Antony.

Cuộc đời, với tài năng trị nước và những mối tình của Cleopatra là nguồn cảm hứng của vô số sách vở, kịch nghệ, hội họa, điện ảnh và hơn 30 vở Opera. Nhà soạn kịch trứ danh William Shakespeare với vở Antony và Cleopatra, điện ảnh Hollywood với nhiều bộ phim vĩ đại về Cleopatra, nhưng ấn tượng nhất là Elizabeth Taylor và Richard Burton trong bộ phim năm 1963.


         
Cleopatra do Liz Taylor thủ vai      

2* Vài dòng lịch sử

Alexander Đại Đế, người Hy Lạp, gốc Macedonia xâm chiếm và cai trị nước Ai Cập. Sau khi ông mất vào năm 323 Trước Công Nguyên (TCN), thì quyền cai trị Ai Cập lọt vào tay dòng họ Ptolemy. Dòng họ nầy đã xây dựng đế chế và cai trị Ai Cập suốt 300 năm. Cha và mẹ của Cleopatra là hai anh em ruột. Tục lệ của dòng họ Ptolemy bắt buộc nữ hoàng cai trị phải có hoàng đế, cho nên, người thừa kế lên ngôi phải cưới nhau.

Cleopatra là vị vua cuối cùng của dòng họ Ptolemy trên đất Ai Cập. Bà không phải là người Ai Cập, mà là người Hy Lạp gốc Macedonia, Phi Châu, nhưng bà là vị vua đầu tiên học và nói tiếng Ai Cập. Bà thông thạo 9 thứ tiếng, được cho là thông minh. Cleopatra là nữ hoàng cuối cùng của Ai Cập, bởi vì, sau khi bà mất, thì Ai Cập trở thành một tỉnh của Đế quốc La Mã.

Cleopatra sinh tháng 1 năm 69 TCN. Mất ngày 12-8-30 TCN, 39 tuổi. Tên đầy đủ là Cleopatra Thea Philopator, là con gái thứ ba của vua Ptolemy XII, Auletes.

3* Cuộc đời của Cleopatra

Năm 51 TCN, người cha qua đời. Vì 2 người chị đã chết, nên Cleopatra trở thành người cai trị lúc 18 tuổi. Cleopatra VII. Theo tục lệ, bà phải lấy em trai Ptolemy XIII làm chồng và cũng là người đồng cai trị với bà.

3.1. Bị lật đổ

Cleopatra chủ tâm cũng cố địa vị. Tháng 8 năm 51 TCN, Cleopatra bắt đầu loại bỏ tên của người em trai đồng cai trị với bà, ra khỏi mọi giấy tờ chính thức. Bỏ cái luật truyền thống của dòng họ Ptolemy, là phụ nữ cai trị phải lệ thuộc vào nam giới đồng cai trị. Và, trên mặt đồng tiền chỉ in hình của Cleopatra mà thôi.

Do đó, một âm mưu do tên hoạn quan, thái giám Pothinus cầm đầu đã lật đổ Cleopatra ra khỏi ngôi vua và buộc phải rời Ai Cập, đến Syria. Người em gái duy nhất còn lại, tên Arsinoe đi cùng bà.

Trong 2 năm, từ 51 đến 49 TCN, Ai Cập trải qua nạn đói do thất mùa vì nước sông Nile gây ra lũ lụt. Dầu vậy, Cleopatra cũng tổ chức được một đạo quân từ các bộ lạc người Á Rập ở vùng Pelusium. Bà trở về Ai Cập, lấy vùng Ascalon làm căn cứ tạm thời.

3.2. Cuộc nội chiến

Trong thời gian nầy, tháng 8 năm 48 TCN, một viên tướng La Mã bại trận dưới tay của Hoàng Đế Julius Caesar tên là Pompey Magnus, chạy đến Alexandria, thủ đô của Ai Cập, xin được tỵ nạn.

Ban đầu, vua Ptolemy XIII giả vờ chấp thuận, nhưng khi Pompey đến nơi thì bị bắt giết đi. Bốn ngày sau, Caesar đến nơi, thì vua Ai Cập dâng cái đầu của Pompey lên, hy vọng được hưởng ân huệ của Hoàng Đế La Mã.

Caesar hết sức tức giận về sự xảo trá nầy. Ông bật khóc khi thấy cái đầu của Pompey, vì Pompey đã từng là rể ông, và con gái của ông, tức vợ của Pompey bị chết sau khi sinh con. Caesar ra lịnh phải làm đám tang cho Pompey theo đúng nghi lễ của La Mã. Caesar ra ra lịnh cho quân La Mã chiếm thành Alexandria và cả cung điện của vua Ai Cập.

3.3.Cleopatra trổ tài chinh phục Caesar.

Cleopatra được cuốn tròn trong một tấm thảm và được mang đến cung điện của Caesar. Khi mở thảm ra, thì vị hoàng đế La Mã không thể cưỡng lại sự quyến rũ của Cleopatra. Từ đó, bà là người tình của Caesar.

3.34.Chiến tranh xảy ra.

Viên thái giám, làm cố vấn cho vị vua trẻ Ptolemy XIII, đem 20 ngàn quân Ai Cập bao vây Caesar ở Alexandria. Cuộc chiến gây thiệt hại nặng nề, vì một phần của Thư Viện chứa đầy những tài liệu quý báu bị thiêu hủy. Trong trận chiến, Caesar đã xử tử tên thái giám Pothinus. Vua Ptolemy XIII bị chết đuối trên sông Nile ngày 13-1-47 TCN, trong một mưu toan chạy trốn.

Thế là Cleopatra trở lại ngôi vị nữ hoàng, và luật không cho phép nữ hoàng cai trị mà không có hoàng đế, cho nên, Cleopatra phải kết hôn với người em trai khác là Ptolemy XIV, để cùng cai trị.

Thế nhưng, Cleopatra đã là tình nhân của Caesar. Họ đã trải qua nhiều tháng sống bên nhau trong du thuyền trên sông Nile. Cleopatra có thai và sanh cho Caesar một đứa con trai. Đặt tên là Ptolemy Caesar, tên hiệu là Caesarion. Đứa con nầy không được hưởng quyền thừa kế của Caesar, vì Cleopatra không phải là người La Mã. Thay vào đó, Caesar chỉ định đứa cháu tên Augustus làm con nuôi, để được hưởng quyền thừa kế, sẽ lên ngôi vua sau khi Caesar băng hà.

Năm 46 TCN, Caesar đưa Cleopatra và Caesarion về La Mã. Người La Mã không thích Caesar lấy vợ ngoại quốc.

         

Julius Caesar qua nét vẽ của Clara Grosch. (1892) *

4* Âm mưu ám sát Caesar

Đầu năm 44 TCN, khi danh tiếng của Caesar không ngừng gia tăng, thì cái hố ngăn cách giữa Caesar và giới Quý Tộc ngày càng sâu rộng hơn.

Ở Đền Thờ mới của Venus, khi phái đoàn Nguyên Lão đến, Caesar không đứng lên chào mừng họ. Lý do là khi đó, Caesar đang bị tiêu chảy, một triệu chứng của bịnh động kinh của ông. Các Nguyên Lão cảm thấy bị sỉ nhục ghê gớm. Nhận thấy sai lầm của mình, Caesar chìa cổ ra và đề nghị, nếu ai cần thì cứ chặt nó xuống. Nhưng mọi chuyện đã quá muộn, vì có nhiều âm mưu ám sát ông đang tiến hành.

Ngày 15-3-44 TCN, một nhóm Nguyên Lão mời Caesar đến đọc một đơn thỉnh nguyện yêu cầu ông giao trả quyền lực lại cho Viện Nguyên Lão. Đó là đơn giả mạo, dựng lên dụ ông đến điểm hẹn để phục kích và tấn công giết ông. Caesar đến mà không mang theo một vệ sĩ nào. Khi ông đang đọc, thì một người tiến đến tấn công, rồi toàn bộ nhóm Nguyên Lão xông vào tấn công ông.

Caesar tìm cách thoát thân, nhưng mắt mờ vì đẩm máu và vì chiếc áo choàng quá dài làm cho ông bị vấp ngã. Cuối cùng, những kẻ ám sát đã giết được ông. Có tất cả 60 người tham gia, trong đó có đứa con của ông là Marcus Junius Brutus.

Sau cái chết của Caesar không lâu, thì người em trai đồng cai trị với bà, Ptolemy XIV, bị chết một cách bí ẩn. Dư luận cho rằng bà đã đầu độc em mình để lập con của bà với Caesar là Caesarion, lúc đó 5 tuổi lên đồng cai trị với bà.

5* Mark Antony

Mark Antony sinh ngày 14-1-83 TCN. Mất ngày 1-8-30 TCN. 53 tuổi. Là một nhà chính trị và một thống chế La Mã. Ông là người bạn trung thành của Caesar.

Thời niên thiếu, Antony cùng với em trai và những người bạn sống lang thang trên đường phố Roma (La Mã-Ý).

Năm 20 tuổi, Antony đã mắc nợ khoảng 250 talent (khoảng 5 triệu đô la ngày nay).

Sau thời kỳ liều lĩnh, Antony đến Hy Lạp để trốn các chủ nợ và có cơ hội học tài hùng biện với các triết gia của thành Athena. Ông tham gia vào các chiến dịch quân sự và đã thể hiện được là một tướng lãnh kỵ binh tài giỏi và dũng cảm.

Sau vụ ám sát Caesar, Antony thành lập một liên minh chính trị với Augustus, là cháu và là con nuôi của Caesar, và Marcus Lepidus. Sau nầy, liên minh 3 người cai trị được gọi là tam đầu chế.

Trong đám tang của Caesar, Antony đọc bài diễn văn làm rung động lòng người. Sau đó, tất cả những người tham gia ám sát Caesar đều bị buộc tội chết.

Năm 33 TCN, Tam đầu chế bị phá vở do sự bất đồng ý kiến giữa Augustus và Antony, chiến tranh bùng nổ và kết thúc vào năm 31 TCN.

                                                                                   

(còn tiếp)

[Lan Mimosa]

6* Mối tình của Cleopatra và Antony

Một giai đoạn mới trong đời của Cleopatra bắt đầu.

* Năm 42 TCN, Mark Antony mời Cleopatra đến gặp ông ở thành phố Tarsus, Thổ Nhỉ Kỳ, để bà giải đáp những câu hỏi về sự trung thành của bà đối với La Mã.

Trên một chiếc ngự thuyền lộng lẫy, Cleopatra tiến vào sông Cubes như một nữ thần giáng trần mà Shakespeare mô tả "Nàng ngồi trên ngai vàng phát quang sáng chói như thế nào, thì ngồi trên ngự thuyền du ngoạn trên sông, tôn quý như thế ấy. Buồng lái làm bằng hoàng kim, cánh buồm làm bằng gấm màu tía, mùi thơm khác thường, đùa với gió, khiến người ta tương tư. Mái chèo làm bằng bạc trắng, thuyền theo tiết tấu của tiếng sáo mà đi trên mặt nước, khiến tất cả đều khuất phục trước vẻ đẹp của nàng."

Ngự thuyền của Cleopatra cặp bờ, thả neo, đợi Antony lên thuyền ra mắt.

Nữ hoàng không những từ chối những bữa tiệc của Antony, mà trái lại, còn khiến cho Antony choáng váng trước sự xa hoa trong bữa tiệc của bà.

Là một tướng quân từng trải, xông pha nơi chiến trường, chinh phục biết bao nhiêu vùng đất, được nhiều người đẹp kề bên, nhưng cuối cùng, Antony bỏ vợ để theo đuổi Cleopatra và sống suốt mùa đông 42-41 TCN  tại Alexandria với Cleopatra. Đó là những ngày tràn ngập trong yến tiệc xa hoa hoang phí mà lịch sử ghi lại không ít những giai thoại nổi tiếng.

 Những giai thoại

_ Một câu chuyện còn lưu truyền, là trong một buổi tối xa hoa với Antony, Cleopatra đánh cá (cược) là bà có thể tổ chức một bữa ăn tối tổn phí tới 10 triệu sestertius. Antony chấp nhận vụ "cá độ" đó.

Tối hôm sau, chỉ là một bữa ăn bình thường, không có gì đặc biệt. Khi bà ra lịnh mang món thứ hai lên, thì chỉ là một chém giấm mạnh. Antony tỏ ý chế giễu. Bà tháo một chiếc bông tai vô giá của mình, thả vào giấm, để nó tan và uống cạn.

(Giấm mạnh như thế thì gần giống như Acid rồi, có thể uống được không?)

_ Một câu chuyện khác.

Một lần, nữ hoàng cùng đi câu cá với Antony, nhưng thật kỳ lạ, cá chỉ cắn câu của Antony. Bà mới hiểu ra là các thợ lặn của Antony đã móc cá vào lưỡi câu. Và bà có một kế hoạch dạy cho Antony một bài học sâu sắc.

Hôm sau, bà rủ Antony đi câu cá. Người của bà lấy con cá khô ở vùng Biển Đen móc vào lưỡi câu của Antony. Antony biến sắc. Và bà đến bên người tình, nhẹ nhàng nói “Chàng có thể bắt được con cá lớn hơn thế rất nhiều.” Ngụ ý rằng, cái mà Antony cần là vương quốc, vương quyền, chớ không phải là những cuộc vui chơi trong tửu sắc mà đánh mất ý chí và bản lĩnh.



Trong thời gian nầy, bà hạ sinh một cặp sinh đôi, đặt tên là Alexander Helois (Alexander Mặt trời) và Cleopatra Selene (Cleopatra Mặt trăng)

* Năm 37 TCN, Antony trở lại Alexandria, ông làm đám cưới với Cleopatra theo nghi lễ Ai Cập. Antony đã ly dị vợ tên là Octavia Minor, là em gái của Augustus, một trong Tam đầu chế ở La Mã. Việc nầy làm cho Augustus vô cùng tức giận.

Cleopatra và Antony có thêm một đứa con trai nữa, tên là Ptolemy Philadelphus.

* Cuối năm 34 TCN, Cleopatra và con là Caesarion được Antony phong làm 2 người đồng cai trị ở Ai Cập và Cyprus (Síp). Alexander Helios được phong làm vua cai trị Armenia, Media và Parthia. Cleopatra Selene làm vua của Cyrenaica và Lybia. Ptolemy Philadelphus thành vua của Phoenicia, Syria và Silicia.

Cleopatra cũng được phong danh hiệu “Nữ hoàng của các ông vua”. Những ông vua nầy thật sự chỉ là những đứa bé, con của Cleopatra và Antony.

Cách hành xử của Antony bị người La Mã cho là thái quá, và Augustus thuyết phục Nghị Viện La Mã phát động chiến tranh chống Ai Cập.

* Năm 31 TCN, các lực lượng của Antony đối mặt với Augustus trong một trận thủy chiến ngoài khơi của Actium. Cleopatra có mặt trong hạm đội của mình.

Truyền thuyết kể rằng, khi thấy hạm đội của Antony vận hành theo lối thủ công, trang bị kém cỏi, đang chiến đấu, thì bà bổng nhiên bỏ chạy. Thấy thế, Antony cũng bỏ mặc binh sĩ của mình, mà chạy theo bà. Như thế là bại trận dưới tay của Augustus.

Cho đến nay, các sử gia cũng chưa thống nhất được với nhau lý do tại sao mà Cleopatra bỏ chạy. Đó xem như một hành động bất thường của Cleopatra.

Một tài liệu cho biết, Augustus tìm cách chia rẻ Antony và Cleopatra bằng cách cho người tung tin rằng Augustus sẽ lấy bà làm vợ, nếu bà không trợ chiến cho Antony.

Đó là lý do khiến cho bà bỏ chạy.

(còn tiếp)

[Lan Mimosa]

7* Cái chết của Cleopatra

Sau khi bại trận, để thử lòng chung thủy của Antony, Cleopatra sai người đến báo với Antony là bà đã chết. Antony quá đau khổ và tự tử. Vài ngày sau, Cleopatra cũng tự sát và chết cùng 2 tỳ nữ Charmian và Eiras. Người Ai Cập tin rằng, ở thế giới bên kia, người chết cũng cần có tỳ nữ. Cái chết của Cleopatra như thế nào, hiện nay vẫn còn nằm trong bí mật. Augustus đang chờ đợi ở một cung điện gần đó, được thông báo về cái chết của bà và đã đích thân tới quan sát.

Augustus cho chôn Antony và Cleopatra trong một cái mộ đôi mà bà đã cho xây từ trước để chôn hai người chung nhau. Con trai của Cleopatra với Caesar là Caesarion bị bắt và bị hành quyết. Ba người con của Cleopatra với Antony được miễn tội và được mang về Roma giao cho người vợ ly dị của Antony là Octavia Minor nuôi nấng.Cleopatra có 3 con với Antony và một con với Caesar. Ở với 2 người em trai không có sinh con.

Ai Cập trở thành một tỉnh của Đế quốc La Mã, dưới quyền cai trị của hoàng đế Augustus.

Câu chuyện cho rằng bà đã để cho con rắn mào gà cắn chết vì tin rằng chết như thế sẽ đạt tới “bất tử”. Người Ai Cập rất sợ và tôn sùng rắn, chính cái vương miện mà Cleopatra đội và cây gậy vương quyền cũng có hình con rắn.

7.1. Bác bỏ giả thuyết cho rắn cắn

Năm 2008. Bà Joyce Tyldesley cho xuất bản quyển “Cleopatra: Nữ hoàng cuối cùng của Ai Cập”. Cuốn sách gây chấn động trong giới sử học và khảo cỗ vì tác giả đưa ra những lý lẻ chứng minh rằng việc tự tử bằng cách cho rắn cắn là hoang đường. Bà Tyldesley, hiện là giảng viên Đại học Manchester (Anh) đã phát biểu trên Discovery News rằng “Có quá nhiều lỗ hổng trong giả thuyết rắn độc”.

Bà đặt những câu hỏi:

- Một con rắn giết 3 người hay 3 con rắn được đem vào"

- Rắn đã vào phòng như thế nào" Sau đó, chúng thoát đi đâu"

- Vì không phải tất cả các loài rắn đều độc, thì làm sao 3 người đó có thể tin chắc rằng họ sẽ chết theo ý muốn"

“Về nguyên tắc căn bản, tôi cho rằng có những cách tốt hơn, bảo đảm hơn nếu họ quyết tâm phải chết”. Bà Tyldesley tin rằng Cleopatra và hai tỳ nữ đã chết vì một loại thuốc độc tự chế. Một trong những người chú của Cleopatra cũng đã tự tử bằng cách nuốt thuốc độc.

7.2.Giả thuyết Cleopatra bị giết hoặc bị bức tử

Chuyên viên Pat Brown, với sự giúp đở của nhà nghiên cứu về Ai Cập Nicole Douek, của trường Đại học London, với giảng viên David Warrrell thuộc Đại học Oxford và nhiều nhóm chuyên viên nghiên cứu chất độc và tâm lý, bà Pat Brown đã dựng lại hiện trường và đưa ra kết luận có thể Augustus “đã cử người đến thi hành nhiệm vụ” và dàn dựng lên thành một vụ tự sát.

Một con rắn cho dù độc cách mấy, cũng không có thể làm chết 3 người khoẻ mạnh cùng một lúc được. Từ đó suy ra, Cleopatra không thể nào lựa chọn một phương pháp không bảo đảm như thế.

Giáo sư người Đức, Christoph Schaefer của Đại học Trier thì cho rằng, giả thuyết của ông rất có lý. Đó là uống một ly rượu có pha thuốc độc là thuyết phục hơn cả.

Mới đây, hồi tháng 8 năm 2009, các nhà khảo cổ Hy Lạp, tuyên bố đã tìm thấy xương sọ và hài cốt mà họ tin rằng của Cleopatra và Antony.
Nếu đúng như thế, hy vọng rằng các nhà khoa học có thể tìm ra bằng chứng xác thực về cái chết của nữ hoàng Ai Cập Cleopatra.

8* Nước Ai Cập dưới triều đại của Cleopatra

Suốt 20 năm không có chiến tranh. Alexandria là thành phố tiến bộ nhất thế giới thời đó. Có dịch vụ chăm sóc sức khoẻ, khám tử thi. Thư viện Alexandria là viện bảo tàng, thu hút nghệ sĩ, khoa học gia, kỹ sư, nhà văn, thế giới. Quân đội Ai Cập hùng mạnh, nhất là về tàu chiến.Ngoài ra, Ai Cập có 2 kỳ quan của thế giới là kim tự tháp và hải đăng Alexandria.

Năm 25 TCN, nhà địa lý học Strabo ở Alexandria, đã vẽ bản đồ “thế giới” bao gồm những vùng mà người Hy Lạp và La Mã thời đó biết được.

Nhà bác học Heron, cũng ở thành Alexandria, đã cống hiến cho nhân loại một bộ Bách khoa tự điển về toán và vật lý. Trong đó, có nói về cách chế tạo 100 máy móc hoặc đồ chơi như: ống si-phong, máy mở cửa đền chạy bằng lửa đốt trên bàn thờ, đồng hồ nước kiêm nhiệt kế thô sơ…

Sau nầy, nhà Thiên văn và Lượng giác học Claudius Ptolemaeus, hội viên Đại học Alexandria từ năm 125 đến 160 Công Nguyên đã vẽ bản đồ của 1028 ngôi sao, viết sách về hành tinh, địa lý, quang học…

9* Kết luận

Cleopatra thật đúng là một nữ hoàng Ai Cập đặc biệt và nổi tiếng nhất, có khả năng tự tạo quyền lực cho mình và nhất là khả năng thu phục đàn ông. Nhiều người ca ngợi mối tình của Cleopatra với Antony, cho đó là khối tình bất tử, vì hai người dám chết cho nhau và dám cùng nhau chết.


Nhưng cũng có người đặt câu hỏi.


Bà là một anh hùng hay là một kẻ gian hùng xảo trá" Bà là một nhan sắc hay là một mưu mô giả dối biết dụ dỗ đàn ông" Bà là một lãnh đạo sáng suốt hay là một kẻ phá hoại tàn nhẫn" Chính bà đã giết 2 em trai và một em gái của bà. Cũng có giả thuyết cho rằng Cleopatra không phải là một giai nhân tuyệt sắc. Bà cao 1.50 m, mũi xẹp.

Nhưng điều không chối cãi được là Cleopatra là nguồn cảm hứng cho văn học, hội hoạ, kịch nghệ, điện ảnh và hình ảnh của vị Nữ Hoàng Ai Cập cuối cùng đã đi sâu vào lòng người trên khắp thế giới.


TrúcGiang (Sưu Tầm)