TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[BLUE MOON]

Kusho: Vị tăng VN Tại Aán Độ, Kể Về Học Trình Phật Pháp
Cư sĩ Nguyên Giác PTH

Tấm ảnh Thầy Kusho ngồi giữa ba (phải) và mẹ (trái) trong khi ngồi trên ghế phía sau là bạn thân của Thầy là Thầy Zong, và trên tường là tấm ảnh của Zong Rinpoche (kiếp trứơc của Thầy Zong, theo các Thầy Tây Tạng cho biết). Hình vị sư già đã viên tịch Zong Rinpoche trên vách trông giống y hệt cậu thiếu niên Thầy Zong ở kiếp này.

Nét mặt thơ trẻ nhưng trầm lắng, bước đi dịu dàng nhưng vững vàng, và lúc nào cũng mỉm cười. Thầy Kusho trong bộ trang phục tăng sĩ Tây Tạng đã bước đi giữa Quận Cam trong tăng tướng trang nghiêm như thế mấy tuần qua, và hôm Thứ Ba 17-2-2009 đã giành cho Việt Báo một cuộc phỏng vấn đặc biệt.

Thầy Kusho là một vị sư trẻ, sinh năm 1986, nghĩa là năm nay mới 23 tuổi, nhưng đã nổi tiếng trong cộng đồng Mỹ gốc Việt và được truyền thông Hoa Kỳ - đặc biệt là báo Orange County Register và Los Angeles Times - phỏng vấn với nhiều bài viết. Riêng báo OC Register năm 2002 đã gửi một toán phóng viên sang tận Dharamsala, Aán Độ, ở nhiều ngày để viết một loạt bài đặc biệt về Kusho.
Lúc đó, Kusho là một thiếu niên nhưng gây chú ý đặc biệt, không chỉ vì là nhà sư trẻ nhất, lúc đó mới 16 tuổi, tại tu viện đặc biệt của Đức Đạt Lai Lạt Ma, nhưng cũng là người Việt Nam đầu tiên, chính xác là một người Mỹ gốc Việt đầu tiên, vào tu viện Gedan Shartse Monastery và rồi vào Institute of Buddhist Dialectics, những nơi tuyển sinh rất khó khăn và là nơi các tu sĩ sẽ học trung bình 25 năm mới hoàn tất học trình Geshe - một học trình có thể dịch là Tiến Sĩ Triết Học, nói theo ngôn ngữ học đường Hoa Kỳ.
Thầy Kusho sinh tại Hoa Kỳ năm 1986, theo lời thầy kể bằng tiếng Việt. Đây cũng là điều bất ngờ, vì Thầy Kusho nói tiếng Việt lưu loát cỡ 90%, với giọng Bắc Sài Gòn. Gặp những chữ khó, Thầy Kusho sử dụng tiếng Mỹ. Trả lời phóng viên, Thầy nói là Thầy "đọc được tiếng Việt sơ sơ."


Do một cơ duyên, mẹ của Thầy Kusho năm 1990 đọc báo thấy bản tin về ngài Lati Rinpoche tới giảng pháp ở Los Angeles. Hôm sau, chị Huyền (tên thường gọi của mẹ của Thầy Kusho) tới chùa thăm vị sư Tây Tạng Lati Rinpoche, và tuy là lần đầu gặp nhưng sau này chị kể rằng chị có cảm giác đã gặp Thầy Lati từ xa xưa rồi, và khi nghe chuyện về Lhasa và Hy Mã Lạp Sơn chị thấy đó là những nơi như là quê cũ của chị. Hôm sau, chị Huyền chở 3 con tới học với Thầy Lati Rinpoche. Thầy Lati rời California hai tuần sau, nhưng gia đình Kusho từ đó tới chùa này, có tên là Thubten Dhargye Ling Buddhist Center, hàng tuần, có khi ba lần mỗi tuần để dự các khóa học.
Đó là cơ duyên để Kusho trở thành học trò của Thầy Geshe Tsultim Gyeltsen, viện chủ chùa này.
Cũng cần nhắc rằng, Thầy Geshe là vị sư được Đức Đạt Lai Lạt Ma ủy thác công việc hoằng pháp ở Anh và rồi Hoa Kỳ, và rồi ở nhiều nứớc Tây Phương. Thầy Geshe, còn được gọi thân mật là Geshe-la, là bạn của cố Hòa Thượng Thích Thiên Aân, vị Tăng Sĩ Việt Nam đầu tiên dạy ở các đại học vùng Los Angeles, từ thời thế kỷ trước. Thầy Geshe đã đón nhận cậu bé Don Phạm và rồi cậu thiếu niên này mang tên gọi là Kusho, và nhiều năm sau đã đưa vị tu sĩ thiếu niên Kusho sang cho các tu viện của ngài Đạt Lai Lạt Ma ở Ấn Độ hướng dẫn. Bây giờ, năm 2009, vị tu sĩ thiếu niên Việt Nam đó đã trở thành Đạị Đức Konchok Woser, 23 tuổi, hiện đang tu học ở Institute of Buddhist Dialectics ở Dharamsala.
Tuy vậy, những người chung quanh vẫn gọi Đại Đức Konchok Woser là Thầy Kusho, một cái tên quen thuộc không chỉ trong cộng đồng Phật Giáo vùng Nam Cali, mà còn là tên gọi thân mật dùng trong cả các Phật Tử ở chùa Thubten Dhargye Ling Buddhist Center, nơi đang thọ đại tang tuần này: Thầy Geshe Tsultim Gyeltsen vừa viên tịch.


Trả lời các câu hỏi của phóng viên, Thầy Kusho nói bằng tiếng Việt, cho biết từ cơ duyên tới chùa từ thời thơ ấu, năm 1990, Thầy đã sang Dharamsala tu học năm 2002, được một năm rưỡi ở tu viện Gaden Shartse Monastery rồi vào thẳng Institute of Buddhist Dialectics (IBD).
Năm 2004, Thầy Kusho thọ Sa Di (10 giới). Và năm 2008, Thầy Kusho thọ đại giới Tỳ Kheo, trở thành vị sư của dòng Gelug, mà người cao cấp nhất là Đức Đạt Lai Lạt Ma.
Trung bình mỗi 2 năm, Thầy Kusho về Quận Cam để làm lại giấy tờ chiếu khán, lần này về cũng là lý do như thế, và cũng trùng hợp lúc Thầy Geshe-la sắp viên tịch.
Cũng cần nhắc rằng nhiều năm qua có tin đồn rằng Thầy Kusho là kiếp sau của một vị sư nổi tiếng của Việt Nam. Phóng viên Việt Báo hôm Thứ Ba đã hỏi, "Thầy Kusho có nhớ được kiếp trước của Thầy là ai không?"
Thầy Kusho mỉm cười và đáp, "I wish I remember…" (Ước gì tôi nhớ được…)
Được hỏi, bao giờ sẽ hoàn tất học trình ở IBD, Thầy Kusho nói dự kiến gần 25 năm nữa.
Được hỏi, Thầy có dự tính sau này về Việt Nam hoằng pháp không, Thầy Kusho cũng cười và nói, "Chưa biết, up to the circumstances" (Chưa biết, để tùy duyên thôi).
Thầy Kusho nói, trong học viện IBD hiện có khoảng 100 vị tăng, ngoại trừ vài vị tăng là gốc Mỹ, Anh, và vài quốc tịch khác, còn hầu hết là gốc Tây Tạng trong đó phân nửa sinh ở Tây Tạng và vượt biên được, và phân nửa là ra đời trong các nơi gia đình họ lưu vong, chủ yếu là ở Aán Độ. Hiện thời, vị sư cùng phòng với Thầy Kusho là một vị tăng có quốc tịch Israel (Do Thái).
Buổi sáng 5 giờ, cả học viện thức dậy, sửa soạn, tơi 6 giờ ra chính điện tụng kinh cầu nguyện chung. Buổi lễ sáng kéo dài thường là tới 7:30AM. Sau khi tụng kinh, là ăn sáng ngay trong chính điện. Và sau đó là chia các lớp để học. Thầy Kusho đang học 5 lớp toàn thời gian. Tới khoảng 11:30PM thì hoàn tất các lớp, về lại nhà ngủ.
Tất cả các tăng sinh đều ở trong khuôn viên IBD. Việc tu học là 6 ngày trong tuần, chỉ nghỉ vào chủ nhật. Hoàn toàn không cho xem truyền hình. Máy TV duy nhất để ở chính điện, chỉ mở cho xem vào chủ nhật trong các chương trình tin tức thế giới, và tin về Tây Tạng. Ngày chủ nhật, các tăng sinh được ra phố; lúc đó Thầy Kusho mới vào tiệm để sử dụng Internet, liên lạc với gia đình.
Thầy Kusho cho biết, chương trình học tổng quát là 5 phần. Thầy nói bằng tiếng Anh về các lớp này, và phóng viên chú thích sang tiếng Việt:
- Prajna Paramita (junior) class, Bát Nhã Ba La Mật Đa, sơ cấp.
- Prajna Paramita (senior) class, Bát Nhã Ba La Mật Đa, cao cấp.
- Madhiyamita class (Trung Quán Luận)
- AbhiDharma class (A Tỳ Đạt Ma Luận)
- Expanded sects study/Tantra class (Các Bộ Phái Khác/ Lớp Mật Tông).
Phương pháp học Thầy Kusho được dạy là, "listening, thinking, practicing." Tiếng Việt sử dụng trong các chùa Việt Nam dịch là "văn, tư, tu" (lắng nghe, suy nghĩ, và thực hành).
Trong mỗi chương trình học, lại có các phần khác nhau. Có khi mở một vài lớp đặc biệt cho một số trường hợp. Lúc đó, các lớp ngắn hạn này có thể nhận cư sĩ và ni sư vào cho các lớp đặc biệt. Đã từng có nhiều lớp đặc biệt này, mà người tham dự, theo lời Thầy Kusho kể, có 2 phụ nữ Triều Tiên, 3 ni cô Đài Loan.
Cũng cần nhắc rằng, trường hợp Kusho đi tu cũng là cơ duyên đặc biệt. Đích thân ngài Lati Rinpoche phải thực hiện một nghi lễ huyền bí để hỏi ý Chư Phật, xem có nên thu nhận cậu Don Phạm vào tu hay không. Kết quả đưa ra những dấu hiệu rõ ràng: cho cậu Don vào tu. Và cậu đã trở thành nhà sư trẻ gốc Việt đầu tiên ở Dharamsala.
Nhưng, ngài Lati Rinpoche là ai? Ngài là phụ tá tinh thần của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Trong khi dân tộc Tây Tạng xem Đức Đạt Lai Lạt Ma là hóa thân của Phật Quan Âm (vị Phật của lòng Đại từ đại bi), thì họ xem Lati Rinpoche là một trong các cao tăng chói sáng nhất của thời đại này. Lati Rinpoche là vị sư được công nhận là hậu thân của một thánh tăng Phật Giáo nổi tiếng, bản thân thầy là một vị thánh và là một học giả, cũng là tác giả cuốn sách đã đưa chị Huyền tới Phật Giáo Tây Tạng. Hiện thời, Lati Rinpoche giữ nhiệm vụ dạy kèm riêng cho hậu thân của các vị lạt ma (sư) cao cấp -- và trong nhóm ít người này có cả Thầy Kusho, khi Thầy Kusho mới sang Dharamsala.
Nhưng vị Thầy đã chăm chút cho cậu bé Don Phạm từ khi cậu mới 5 hay 6 tuổi lại là Geshe-la, vị Thầy vừa viên tịch tuần qua. Ngài Geshe-la đã vào tu viện cổ Gaden Sharte gần Lhasa khi mới 8 tuổi, và Thầy ở đó luôn 30 năm. Cho tới khi sau buổi kinh chiều ngày 14-3-1959, thì biết tin là quân đội Trung Cộng đang tràn vaò thủ đô Lhasa. Geshela biết tin rằng Đức Đạt Lai Lạt Ma đã cùng một toán cận vệ băng rừng núi Hy Mã Lạp Sơn để qua Ấn Độ sau khi chỉ thị cho chư tăng tu viện Gaden Sharte vượt núi.
Lúc đó gần nửa đêm. Geshela chụp lấy vài cuốn kinh, nhét vài mẩu lương thực, và đi bộ về hướng Ấn Độ. Con đường xuyên Hy Mã Lạp Sơn ngập đầy tuyết. Nhiều người Tây Tạng chết giữa đường, hoặc vì bị lính Trung Cộng giết, hoặc vì kiệt sức, trong khi nhiều người khác bị thương tật, mất tay, chân, ngón tay hay ngón chân vì băng giá. Sau 35 ngày vượt núi Hy Mã Lạp Sơn, Geshela tới 1 trại tị nạn Ấn Độ, thì biết tin từ quê nhà là tu viện Gaden đã bị quân Trung Cộng phá hủy; nhiều vị sư bị bắt giam, tra tấn, và có vị bị giết.
Năm 1963, Đức Đạt Lai Lạt Ma gửi Geshela qua Phương Tây để rao giảng Phật Pháp tại Anh và Mỹ. Trung Quốc đã chiếm được Tây Tạng, đã phá hủy vô số tu viện và xóa sạch ngôn ngữ Tây Tạng ở quê hương Geshela, nhưng giáo pháp của Phật đã theo chân Geshela đi khắp Tây Phương. Vị trí của Geshela lớn tới nổi, toán phóng viên Register đã mệnh danh Geshela là "Trí Tuệ của Tây Tạng" (Wisdom of Tibet).
Được hỏi, Thầy Kusho có muốn gửi lời nhắn gì tới các bạn trẻ gốc Việt hay không, Thầy Kusho nói, rằng các bạn trẻ nên tập nói, tập viết tiếng Việt, vì nếu không làm thế, sẽ làm mất dần nét đẹp của nền văn hóa Việt, và đặc biệt là, tới đây Thầy Kusho nói bằng tiếng Mỹ, và được dịch như sau, "Hãy sống tử tế hơn, yêu thương hơn, từ bi hơn đối với tất cả mọi người chung quanh bạn, để làm thế giới này hòa bình hơn. Hãy nhìn vào trong tâm mình nhiều hơn, chứ không phải cứ nhìn ra ngoài, để thấy rằng bằng cách làm cho tâm mình hòa bình hơn, hạnh phúc hơn thì thế giới quanh mình sẽ hòa bình hơn, hạnh phúc hơn. Và hãy giữ gìn nền văn hóa…"
(Phỏng vấn ngày Thứ Ba 16-2, bài viết hoàn tất vào Thứ Sáu 20-2-2009, có dùng một số thông tin từ bài cũ ở VB.)