TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Tự kỳ thị Martin Luther King từng đấu tranh chống phân biệt chủng tộc giữa người da trắng và người da đen. Tuy nhiên, có một mảng lịch sử đen tối của người Mỹ gốc Phi mà hiếm người nhắc đến và người ngoài dường như ít biết tới – đó là túi giấy thử nghiệm (Paper Bag Test) - một sự tự phân biệt chủng tộc ngay giữa những người Mỹ gốc Phi với nhau dựa trên màu da. Trong cộng đồng người da đen đã từng có hiện tượng, bất kỳ ai có nước da tối hơn màu túi giấy nâu thì sẽ bị loại trừ khỏi một số đặc quyền trong cộng đồng người Phi. Paper Bag Test: Letter From 1928 Addresses Black Fraternity And Sorority Colorism At Howard University Ðây không phải là một hiện tượng ngấm ngầm mà bắt đầu công khai ở New Orleans thế kỷ 20, khi mà những người con lai da đen đầu tiên lập ra những tổ chức gọi là “Blue Vein Society” nghĩa “Xã hội mạch máu xanh”, tổ chức của những người Phi có nước da đủ sáng để nhìn thấy những đường gân mạch máu nổi màu phía dưới làn da. Sau đó là những bữa tiệc “Túi giấy nâu” (Paper Bag party), khi mà một tấm giấy nâu được dán ngay cửa ra vào. Bất kỳ người Phi nào có nước da sáng hơn màu túi giấy sẽ được tham gia, và ai có nước da tối hơn sẽ bị cấm cửa. Những bữa tiệc túi giấy nâu phổ biến tới mức nó đã lan ra có hội nam sinh, nữ sinh da màu, những câu lạc bộ da đen ở khu Harlem, những nhà thờ da đen và thậm chí cả việc tuyển sinh vào những trường đại học của người da đen HBCU, ví dụ như trường đại học Howard ở thủ đô Washington D.C, hay đại học Fisk ở Nashville. Trong những hội này, những người da sẫm bị gạch tên và bị coi là xấu xí, nông cạn, và kém văn minh. Ðiều này là một ký ức đáng xấu hổ trong cộng đồng người da đen. Những kẻ da màu tự cho mình có phẩm chất ưu tú sẽ mô tả nước da của mình là café au lait (cà phê sữa), yellow bone (xương vàng), mulatto (lai trắng),... và sẽ gọi những người đồng chủng có nước da tối màu là field hand (chân tay đồn điền). Ðó từng là cách người Mỹ gốc Phi tự kỳ thị nhau, mà đến nay dù không công khai, những người da đen gốc Phi vẫn có xu hướng “marry up” tức là lập gia đình với những người có làn da sáng hơn để cải thiện vị trí xã hội. Khi những người Mỹ da trắng đến Mỹ để lập ra đồn điền, những nô lệ có nước da sáng hơn được làm việc trong nhà như nấu bếp, dọn dẹp hay hầu phòng – thì những người nô lệ có nước da đen tối màu sẽ phải làm việc ngoài cánh đồng. Nhà xã hội học Frantz Fanon người Pháp đã phát hiện rằng, những người da đen nô lệ đã lấy chính những tiêu chuẩn của những người da trắng để tự phân biệt đối xử ngay trong chủng tộc mình. Thực tế, tình trạng tự kỳ thị đã ngấm ngay từ những đứa trẻ gốc Phi từ bé. Những gia đình gốc Phi có thiên hướng đặt nickname cho con cái của mình theo màu da như “brownie”, “darkie”, “lightie”. Trong cộng đồng gốc Phi, việc nói ai “không vượt qua thử nghiệm túi giấy” (do not pass the paper bag test) đồng nghĩa hạ thấp kẻ đó như một kẻ nghèo hèn, thô lỗ và mọi rợ. Thế mới biết, người da màu, dù vẫn đấu tranh cho sự phân biệt chủng tộc, vẫn còn phải tự học cách vứt bỏ cái hệ thống đẳng cấp dựa trên màu da mà họ dành cho nhau nữa. Soi