TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[dokimphung]

ĐÂU LÀ ÁNH SÁNG CỦA CON NGƯỜI       Đâu là ánh sáng của con người?       Đoạn sau đây được trích ra từ kinh UPANISHAD (The Upanishads) của Ấn Độ, tiếng Việt gọi là ÁO NGHĨA THƯ (bộ sách chứa đựng các ý nghĩa uyên áo).       Theo GS Lê Xuân Khoa trong cuốn Nhập Môn Triết Học Ấn Độ (Trung tâm Học liệu, Bộ Giáo Dục VNCH xuất bản, bản in lần thứ hai năm 1972) bộ kinh này với 108 bản đã được cấu tạo khoảng thế kỷ VIII trước công-nguyên (sđd. tr. 105).       Nhưng theo LM Hoành Sơn Hoàng Sĩ Quí trong cuốn Triết Sử Ấn Độ (nxb Phương Đông, 2015) thì Upanishads ra đời từ thế kỷ VI đến thế kỷ III trước công-nguyên (sđd. tr 107).       Nhờ đọc bộ THE UPANISHADS (Gồm bốn tập dày 1479 trang khổ 21 x 13cm) do Swami Nikhilananda (1895-1973) dịch & chú giải từ chữ Phạn sang Anh ngữ được Ramakrishna-Vivekananda Center, New York, USA xuất bản, in lần thứ sáu, năm 2003, chúng tôi thấy đoạn sau đây khá hay nên lấy ra cống hiến cho quí bạn xa gần đọc nhân lúc nhàn tản.       ***************************       Sau đây là cuộc đối thoại giữa quốc vương xứ Videha và đại sư Yàjnavalkya.       - Yàjnavalkya, what serves as light for a man?       - The light of the sun, O Emperor, for with the sun as light he sits, goes out, works, and returns.       - Just so, Yàjnavalkya. When the sun has set, what serves as light for a man?       - The moon serves as his light, for with the moon as light he sits, goes out, works, and returns.       - Just so, Yàjnavalkya. When the sun has set and the moon has set, what serves as light for a man?       - Fire serves as his light, for with fire as light he sits, goes out, works, and returns.       - Just so, Yàjnavalkya. When the sun has set and the moon has set and the fire has gone out, what serves as light for a man?       - Speech (sound) serves as his light, for with speech as light he sits, goes out, works, and returns. Therefore, Your Majesty, when one cannot see even one’s own hand, yet when a sound is uttered, one can go there.       - When the sun has set, Yàjnavalkya, and the moon has set and the fire has gone out and speech has stopped, what serves as light for a man?       - The self, indeed, is his light, for with the self as light he sits, goes out, works, and returns.       Trích từ BRIHADÀRANYAKA UPANISHAD IV. iii. 2. 3. 4. 5-6 (sđd. tr. 262 & 263)       Tạm dịch:       - Này Yàjnavalkya, đâu là ánh sáng của con người?       - Thưa Hoàng đế, đó là ánh sáng mặt trời. Vì nhờ ánh sáng mặt trời mà nó ngồi, ra đi, làm việc và trở về.       - Đúng, Yàjnavalkya ạ. Vậy khi mặt trời lặn đâu là ánh sáng của con người?       - Thưa, mặt trăng là ánh sáng của nó, nhờ mặt trăng mà nó ngồi, ra đi, làm việc và trở về.       - Đúng, Yàjnavalkya ạ. Vậy khi mặt trời lặn và mặt trăng cũng khuất đâu là ánh sáng của con người?       - Thưa, lửa là ánh sáng của nó, nhờ lửa mà nó ngồi, ra đi, làm việc và trở về.       - Đúng, Yàjnavalkya ạ. Vậy khi mặt trời lặn, mặt trăng cũng khuất và lửa tắt thì đâu là ánh sáng của con người?       - Lời nói (âm thanh) là ánh sáng của nó nhờ đó, mà nó ngồi, ra đi, làm việc và trở về. Vì thế, thưa Bệ hạ, khi người ta không thể nhìn thấy được ngay bàn tay của mình, thế nhưng âm thanh phát ra, thì nó đi về phía đó.       - Đúng, Yàjnavalkya ạ. Vậy khi mặt trời lặn, mặt trăng cũng khuất, lửa tắt và tiếng nói cũng dừng thì đâu là ánh sáng của con người?       - Cái NGÃ. Thật vậy chính cái ngã là ánh sáng của con người.       Xin mở ngoặc:       Đừng lầm NGÃ (Àtman) của triết phái Vedanta, Ấn Độ với NGÃ của Phật giáo vốn chủ trương Vô Ngã.. Thật khó tìm ra tự-ngữ nào của Anh ngữ hay Việt ngữ tương đương với ÀTMAN được; do đó khi dịch sang Anh ngữ các dịch giả chỉ có thể dùng SELF mà thôi. Tự-ngữ SELF viết hoa chính là Àtman còn viết thường self là cái tôi (the ego).       Tây đô, May 16th 2018, một buổi chiều không có nắng.       ĐKP       CHỮ ÍT TÌNH NHIỀU       भक्तिवेदन्तविद्यारत्न