TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Dư khánh]

Ngày xửa ngày xưa…
Tại một vùng đất nọ, có một cây to đứng giữa hai cái đầm, một lớn một nhỏ.
Trong đầm nước nhỏ có một bầy cá và một con cua cùng sống với nhau thật vui vẻ, nhưng đầm lại quá trống trải, trong khi đầm nước lớn thì được phủ kín bởi những cây sen. Một năm kia, trời hạn hán khắp nơi, nước trong cái đầm nhỏ ngày càng cạn dần, tình trạng vô cùng nguy hiểm cho bầy cá cũng như con cua; trong khi đó, bên đầm lớn nhờ lá sen phủ kín, nên mực nước vẫn còn nguyên.
Có một anh cò đi dạo chung quanh hai cái đầm để kiếm mồi, nhìn thấy bầy cá bơi nhởn nhơ trong cái đầm nhỏ bèn nghĩ kế đánh lừa để bắt dần mà ăn. Cò bèn lên giọng lo lắng nói rằng: chết chửa, thế các em không biết là nước trong đầm đang cạn hay sao? Thật là tội nghiệp! Mửng này thì các em sắp chết khô đến nơi rồi, hãy tìm đường mà rời khỏi nơi đây đi chứ !
Bầy cá hoảng hốt vì Cò nói trúng cái mối lo sinh tử của mình, một con cá bèn vấn kế : thế thì chúng tôi ra khỏi nơi đây bằng cách nào? Cò lên giọng nhân nghĩa : gần bên cạnh đây là một cái đầm sen rất rộng, là một nơi trú ẩn rất an toàn. Từ bên đây qua đấy cũng gần. Cá lại hỏi rằng: làm sao chúng tôi có thể đi được, thế có đường nước nào thông qua bên đó không? Cò nói: không có đường nước thông qua, nhưng tôi có cái mõ dài, có thể giúp các em bằng cách cắp từng em một bay qua đầm sen.
Cua mới nghe qua đã tá hỏa, bèn vội vã la lên rằng : chớ có tin lời anh Cò này, coi chừng mắc bẫy mà chết hết cả đám, đời thuở nào mà giống Cò lại thương yêu chúng ta như thế, chẳng qua là vì đói, nó muốn bày chuyện để bắt chúng ta mà ăn đấy thôi.
Cò thản nhiên: anh Cua nói đúng đấy, nhưng thử hỏi tới khi nước cạn rồi thì các em còn chạy đi đâu, chừng ấy thì tôi thịt các em cũng không muộn, có phải không nào? Tôi đã có lòng tốt mà còn bị xuyên tạc. Thôi bây giờ thì tùy ở quí vị hết, quí vị muốn chết khô thì cứ ở lại đây chẳng việc gì đến tôi. Nói xong Cò bèn quày quả bỏ đi.
Bầy cá hoãng hốt bèn năn nĩ : xin anh Cò bỏ qua cho, anh Cua ưa lý sự chứ chẳng phải chúng tôi có ý nghi ngờ lòng tốt của anh. Xin anh giúp chúng tôi. Cò vẫn còn hờn mát : Làm ơn thì mắc oán, thôi tôi chẳng làm vừa nhọc thân lại vừa mang tiếng. Thế là cả bâỳ cá xúm nhau sỉ vả anh Cua không tiếc lời, Cua bực mình chui mất vào hang.
Đến lúc này, thì Cò mới đổi giận làm vui bảo rằng : vị nào muốn biết rõ thực hư, thì hãy cử một đại diện đi theo tôi qua bên đó cho biết, rồi tôi sẽ đưa về đàng hoàng hẳn hoi. Bây giờ tôi xin lánh mặt để quí vị bàn việc nhà, tôi sẽ trở lại vào ngày mai.
Họ hàng nhà cá bèn họp lại và bàn tán xôn xao. Một ông Cá Cao Niên nói rằng : ngẫm lại lời anh Cua rất có lý, không thể tin được anh Cò, kinh nghiệm cả đời ta cho biết giòng họ nhà Cò chỉ rình rập để ăn thịt họ hàng nhà ta. Không thể có một anh Cò bỗng dưng trở thành tử tế như thế. Một anh Cá Trung Niên lên tiếng: tôi đồng ý với cụ, đời nào mà anh Cò lại làm một việc công không mà không kèm theo một lợi lộc nào đó. Một Chị Cá xen vào: nhỡ giữa đường anh ta ăn thịt mình thì làm sao chống đở. Tôi cũng nghi ngờ lắm. Một anh Cá Trẻ tỏ vẽ nóng nảy: đàng nào thì cũng chết , nếu chúng ta cứ tiếp tục ở đây thì sớm muộn rồi cũng chết khô, chi bằng liều thử một phen may ra còn có đường sống. Tưởng cũng không nên đa nghi quá, nếu không tin tưởng vào một điều gì thì rất khó mà làm được việc lớn. Nếu các bậc trưởng thượng không dám đi, thì con sẽ hy sinh ra đi để tìm đường sống cho tất cả.
Những anh cá trẻ khác cùng lao nhao lên một lúc: chúng con đồng ý. Các ông bà , các bác lúc nào cũng đa nghi như Tào Tháo, lúc nào cũng sợ hết việc nọ đến điều kia thì còn làm được việc gì. Cứ để cho chúng con làm thử xem sao.
Cụ Cá Cao Niên ngẫm nghĩ một lúc, rồi gật đầu: các cháu nói phải, tới nước này thì đành phải liều. Nhưng hãy để cho ta cáng đáng việc này, vì dù sao ta cũng có kinh nghiệm hơn các cháu, ta có thể xoay sở được. Thế là sau một hồi cân nhắc hơn thiệt, tất cả đồng ý để cụ cá lên đường với anh Cò.
Ngày hôm sau, anh Cò đúng hẹn lại tới. Mọi việc diển tiến tốt đẹp, chỉ trong vòng một ngày, anh Cò đã đưa cụ cá trở về an toàn. Cụ cá hớn hở bảo với họ hàng nhà cá : đầm sen rất to rộng, nhiều bóng mát, nước trong và ngọt ngào, thật là một nơi chốn lý tưởng cho họ hàng nhà ta dung thân, vậy thì hãy bắt đầu cuộc di tản ngay từ bây giờ. Thế là bầy cá lũ lượt xếp hàng để cho anh Cò đưa đi qua nhà mới, ưu tiên cho trẻ em và đàn bà đi trước.
Thương thay! Những con cátừ lớn tới nhỏ, từ ngu tới khôn, từ dũng lược cho tới hèn nhát đều lần lượt chui vào bụng anh Cò. Nơi thanh toán họ hàng nhà cá là ngay dưới gốc cây to, ngày qua ngày, xương cá chất cao thành một cái gò trắng. Đau lòng nhất là cụ Cá Cao Niên, sau khi đích thân đi dọ đường đi nước bước rồi trở về, cụ tình nguyện ở lại đi chuyến di tản sau cùng, để cho con cháu đi trước. Khi anh Cò gắp cụ bay đến gốc cây to thì anh bèn dừng lại và nhả cụ Cá xuống đất. Cụ Cá tỏ ý quan tâm mới nói rằng: chắc anh mệt lắm, thật là vất vã vì chúng tôi quá, xin anh cứ nghĩ cho khõe. Anh Cò đủng đỉnh trả lời rằng: thú thật với cụ, mệt thì có mệt thật đấy, nhưng tôi sẽ được một bửa no bụng. Cụ Cá hơi chột dạ, bèn hỏi rằng thế thì anh lấy cái gì mà ăn? Anh Cò cười khẩy : mồi đang ở ngay miệng của tôi đây chứ còn tìm cái gì nữa. Nói xong, Cò bèn mổ ngay vào mắt của cụ Cá. Cụ Cá không kịp né tránh, đành chịu trận . Cò nuốt xong con mắt cụ Cá rồi nói : tôi chừa cho cụ một mắt để cụ nhìn thấy cái này. Đây này, cụ có thấy gì không ? Đến lúc này, thì cụ Cá đã biết số phận của mình. Cụ đau đớn đưa một mắt còn lại nhìn theo hướng chỉ của Cò. Hởi ơi, hài cốt của giòng họ con cháu nhà cụ gom thành một đống ngay dưới gốc cây. Cụ phẩn uất gầm lên thống thiết : mày đúng là quân khốn nạn, gian manh, xảo trá, lừa gạt. Mày đã giết cả giòng họ nhà tao. Cò cười hô hố : thế bây giờ cụ mới biết tôi ư ? Tôi tưởng rằng cụ đã biết bản chất của giòng họ nhà Cò từ lâu rồi chứ ! Cụ đã biết quá rành mà còn nghe lời ngon ngọt dụ dỗ thì bây giờ còn trách nổi chi! Có chết thì cũng đáng cái đời ngu muội! Thôi cụ đừng nóng nảy, hãy để tôi mau mau đưa cụ về cỏi thiên đàng sum họp với con cháu của cụ. Nói xong, Cò mổ một phát ngay bụng cụ Cá. Tội nghiệp thân già, lại nằm ngay đơ trên đất, cụ Cá hết phương vùng vẫy. Cụ vận dụng hết hơi , tiếp tục chửi rũa giòng họ nhà Cò cho đến khi không còn chửi được nữa , thì cũng là lúc anh Cò phưỡn bụng no nê.